„უძღები შვილის კვირა“
სახელითა მამისაჲთა და ძისაჲთა და წმიდისა სულისაჲთა, ამინ!
ჩვენ ვემზადებით დიდმარხვისათვის. ყოველი ქრისტიანისთვის დიდმარხვა განსაკუთრებული დროა სულიერი ცხოვრების გამოსაჯანსაღებლად. ეს ის ჟამია, როდესაც მთელი ძალისხმევით ვემზადებით და გვინდა, რომ ის ქრისტიანული სახე, რომელიც უნდა ჰქონდეს თითოეულ მართლმადიდებელს, რაც შეიძლება, სრულად წარმოვაჩინოთ ამ მარხვის პერიოდში. წარმატებით ვაღწევთ თუ არა ამას, ეს სხვა საკითხია. მაგრამ, ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ მეტ-ნაკლებად გვეძლევა საშუალება, საკუთარი თავი ვავარჯიშოთ, რათა მივუახლოვდეთ მაინც იმგვარ სულიერ მდგომარეობას, რასაც ქრისტიანი ჰქვია. ეკლესია განსაკუთრებული საკითხავებით გვამზადებს ამისათვის.
წინა კვირას მეზვერისა და ფარისევლის კვირიაკე იყო. ახლა უძღები შვილის კვირაა. აი, ამ საკითხავებით, როგორც წინა კვირასაც გესაუბრეთ, ეკლესია ცდილობს, დაარღვიოს, დაამსხვრიოს ის ცრუ წარმოდგენები, რომლებიც ჩვენთვის ჯერ კიდევ ცოცხლობს. ეს არის ცრუ წარმოდგენები საზოგადოდ ადამიანის შესახებ, სათნოებათა შესახებ, სიკეთისა და ბოროტების შესახებ და, რაც მთავარია – ცრუ წარმოდგენები ქრისტიანობის შესახებ. ეს ცრუ წარმოდგენები მთელი ჩვენი ერის ცნობიერებაში ერთგვარ მითებად დამკვიდრებულა, რითაც თითოეული ჩვენგანი საზრდოობს და არწმუნებს კიდეც თავს, თითქოს ეს არის ჭეშმარიტი ქრისტიანობა.
მეზვერისა და ფარისევლის კვირის საკითხავიდან ვნახეთ, რომ ჩვენ ადამიანებს, როგორც წესი, ორ კატეგორიად ვყოფთ ხოლმე – ცუდებად და კარგებად. ასე ვახარისხებთ ჩვენ გარშემო მყოფთ საუბრისას, ჭორაობის ან განკითხვის დროს. მაგრამ აღმოჩნდა, რომ მეზვერე, რომელიც ჩვენი გაგებით ცუდი ადამიანია, უფრო გამართლებული გამოვიდა ღმრთის წინაშე, ვიდრე ფარისეველი, რომელიც ასევე ჩვენი გაგებით კარგი ადამიანია. შემდეგ დიდი კითხვის ნიშანიც დავსვით – რა უნდა ღმერთს ჩვენგან? თითქოსდა კარგად ვცხოვრობთ, მაგრამ ეს ჩვენი კარგი ცხოვრება და კარგი ადამიანობა სულაც არ არის საკმარისი იმისათვის, რომ ჩვენს გულებში ღმერთი დამკვიდრდეს, ანუ იმისათვის, რომ ვცხონდეთ.
გარდა ამისა, ადამიანებს არამართებული, მცდარი წარმოდგენა აქვთ თავისუფლების შესახებ, სიყვარულისა და სამართლიანობის შესახებ. ყველას გვინდა, რომ ყველგან და ყოველთვის იყოს სამართლიანობა, თან – ჩვენს მხარეს იყოს ეს სამართალი. ხშირად აქედან გამომდინარე ვაფასებთ ხოლმე ადამიანის ქცევასაც და თავად უფლის ჩვენდამი დამოკიდებულებასაც. ხშირად გაიგონებთ: თუ ღმერთი არსებობს, რატომ არ სჯის იმას? და ვიღაცისკენ გაიშვერენ ხოლმე ხელს– განა დასასჯელი არ არის? ჰოდა, მაშინ დასაჯოს! – ამასაც დასძენენ კატეგორიულად. ამ დროს გვავიწყდება, რომ ღმერთი არის არა მოსამართლე, არამედ, უპირველეს ყოვლისა, მოსიყვარულე მამა. ღმერთი რომ მხოლოდ მოსამართლე იყოს, ასე მგონია, პირველ რიგში, მე არ ვიდგებოდი აქ, ამბიონზე, ცოცხალიც კი არ ვიქნებოდი. მე მგონი, თქვენ შორისაც უმრავლესობა ცოცხალი არ იქნებოდა, ღმერთი მარტო მკაცრი მოსამართლე რომ იყოს! მაგრამ იგი მოსიყვარულე მამაა.
დღევანდელი სახარების საკითხავი და თვითონ კვირა დღეც ასე იწოდება: იგავი უძღებ შვილზე, უძღები შვილის კვირა. ეს საკითხავი, წინა საკითხავის – მეზვერისა და ფარისევლის იგავის მსგავსად, კიდევ ერთხელ გვარწმუნებს, რომ უფლის იგავები, მთლიანად წმიდა წერილი, არ არის ადამიანის გონების პროდუქტი, რამეთუ ის, რაც აღწერილია ამ იგავებსა და წმიდა წერილში, სრულად ეწინააღმდეგება ჩვენს ადამიანურ, თუნდაც საღ აზროვნებასა და ლოგიკას. მეზვერისა და ფარისევლის საკითხავმა დაგვანახვა, რამდენად მცდარია და წინააღმდეგობრივი ჩვენი წარმოდგენები ცუდი და კარგი ადამიანების შესახებ, და რაოდენ არამართებულია ის კრიტერიუმებიც, რითაც ადამიანებს ჩვენ ამგვარად ვახარისხებთ.
ამჯერად კი, დღევანდელი საკითხავით, ჩვენ ვნახავთ, როგორ ეწინააღმდეგება ჩვენეული წარმოდგენა და გაგება სამართლიანობის შესახებ მის ჭეშმარიტ შინაარსსა და მნიშვნელობას. ის, რაც ჩვენ სამართლიანობად მიგვაჩნია, სინამდვილეში – ზეციური გადასახედიდან, სულაც არ არის ასე.
ნებისმიერ უფლისმიერ იგავს თავისი ღრმა სიმბოლური, საღვთისმეტყველო დატვირთვა აქვს. უძღები შვილის იგავში ორი ძე და მათი მშობელი მამაა. მამა სიმბოლურად, რა თქმა უნდა, თავად ღმერთია, ხოლო ორი ძე – კაცთა მოდგმის ორი განსხვავებული ტიპი, კატეგორია. ერთი განმარტებით, უფროსი ძე ისრაელ ერს განასახიერებს, უმცროსი – წარმართებს. სხვა განმარტებით, ეს ორი ძე ორ სხვადასხვაგვარ დამოკიდებულებას გამოხატავს უფლის მიმართ, რის მიხედვითაც კაცობრიობა ორ საპირისპირო ნაწილად იყოფა. უფლის იგავები იმ მხრივაც არის მნიშვნელოვანი, რომ თითოეულ ჩვენგანს შეუძლია საკუთარი თავიც დაინახოს. უფალი ამ იგავით გვეხმარება, სწორი არჩევანი გავაკეთოთ, რათა შეუმცდარად გადავდგათ ნაბიჯები სულიერ ცხოვრებაში.
უძღები შვილის იგავის მოყოლისას უფალი, რა თქმა უნდა, ითვალისწინებს იმ ტრადიციებს, რომლებიც ისრაელში იმხანად არსებობდა. ებრაული ოჯახური ტრადიციით, მემკვიდრეობის დიდი ნაწილი ეკუთვნოდა უფროს ძეს, ხოლო დანარჩენი მცირე ნაწილი – უმცროსს. უმცროს ძეს შეეძლო თავისი კუთვნილი წილის სურვილისამებრ გამოყენება: თუ ინდომებდა, მამის სახლში დარჩებოდა, მაგრამ სახლიდან წასვლაც შეეძლო.
და აი, უმრწემესი ძე ეუბნება მამას: „მომეც მე, რომელ მხუდების ნაწილი სამკჳდრებელისაჲ” (ლუკა 15,12); და მამამაც გაუყო სამკვიდრებელი, რადგან ძემ ასე ინება. მამა არ არის მოძალადე – ღმერთი არასოდეს არის მოძალადე. როგორც შენ გინდა, ისე იქცევი; იმას ირჩევ, რაც შენ გინდა. უმცროსმა ძემ გააკეთა არჩევანი – მას მოუნდა მამის გარეშე ცხოვრება და მამამ ამის საშუალება მისცა. აქედან ჩანს, რომ უმცროს ძეს უნდოდა თავისუფლება, ოღონდ თავისუფლება თავისი გაგებით, ისეთი, როგორიც მას ჰგონია და წარმოუდგენია.
ჩვენ უნდა გვახსოვდეს, რომ ადამიანებს ხშირად არ ესმით თავისუფლების ნამდვილი, მართებული შინაარსი და მნიშვნელობა; თავისუფლების ძიებისას არასწორ გზას დაადგებიან ხოლმე, რასაც, სამწუხაროდ, სულიერ დეგრადაციამდეც კი მიჰყავს. უმთავრესად ერთმანეთში ერევათ საკუთრივ თავისუფლება და ადამიანის ნების თავისუფლება, ანუ თვითნებობა.
თავისუფლება ღვთისგან მონიჭებული ერთ-ერთი უმთავრესი უნარია, რითაც ადამიანში ადამიანობა იზომება. ადამიანს შეუძლია განარჩიოს კეთილი და ბოროტი, არჩევანი გააკეთოს. ტერტულიანე ამბობს: „ყოველი სული დაბადებიდანვე ქრისტიანია”; ყოველი სული დაბადებიდანვე ისწრაფვის ღმერთისკენ – ეს ბუნებრივი მიდრეკილება ყოველ ადამიანს აქვს. ეს არის მიდრეკილებაც და იმის უფლებაც, რომ ვიყოთ ღმერთთან. მაგრამ ჩვენი ბუნება, რომლითაც ადამიანური პიროვნება არსებობს, დაცემულია, რის გამოც დაირღვა, დამახინჯდა აღქმა თავისუფლების ნამდვილი შინაარსისა, მისი მნიშვნელობისა. წმიდა მამები გვასწავლიან, რომ ადამიანის ნება არის ბუნების თვისება და არა პიროვნებისა. ამიტომ ნების ე.წ. თავისუფლებით, ანუ თვითრჯულობით, ადამიანური ბუნება მძლავრობს ადამიანურ პიროვნებაზე. მაგრამ, როგორც ვთქვით, ცოდვამ დასცა ადამიანის ბუნება, და ეს დაცემული ბუნება იმძლავრებს ადამიანურ პიროვნებაზე, თუკი ნების თვითრჯულობას, ანუ ამგვარ ”თავისუფლებას” დავემორჩილებით.
რა არის, რას ნიშნავს დაცემული ბუნება? ადამიანის ღმრთისაგან დაშორებულობა, როცა მას ღმერთთან ყოფნა აღარ შეუძლია; ამ დროს მხოლოდ ის სურს, რაც ღმერთის საწინააღმდეგოა. მას შემდეგ, რაც ადამმა შესცოდა სამოთხეში, უკვე აღარ უნდოდა და აღარც შეეძლო ღმერთთან ყოფნა, ეშინოდა მასთან ყოფნისა და იტანჯებოდა. ჩვენს დაცემულ ბუნებასაც ეს ემართება: გავურბივართ ღმერთს, ღმრთის ნების საწინააღმდეგოდ ვიქცევით და იმას ვაკეთებთ, რაც ჩვენ გვინდა და მოგვწონს, რაც ღმრთისათვის სათნო არ არის. სწორედ ეს არის ჩვენი ნების თავისუფლება, რაც ჭეშმარიტ თავისუფლებად მიგვაჩნია, გვგონია, რომ ამ დროს ნამდვილი თავისუფლებისაკენ მივისწრაფვით. სინამდვილეში კი, ამგვარ თავისუფლებას არაფერი საერთო არ აქვს პიროვნულ თავისუფლებასთან, რადგან ეს არის მხოლოდ და მხოლოდ დაცემული ბუნების ნების გამოხატულება, და არა პიროვნული თავისუფლება.
ამ ცრუ თავისუფლების სიტკბოებას ჩვეული ადამიანი უფრო და უფრო სცილდება ღმერთს, აღარ მოსწონსმღმრთაებრივი სამართალი, ვინაიდან ღმრთაებრივი სამართალი მისგან არჩეულ თავისუფლებას ეწინააღმდეგება. აი, სწორედ ამიტომ გადაწყვიტა უმცროსმა ძემ, რომ თავისუფალი ყოფილიყო, ოღონდ თავისუფალი – მისი გაგებით, ანუ მისი დაცემული ბუნებისა და ნების მოთხოვნილებების შესაბამისად. ამგვარი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება, საბოლოო ჯამში, პირუტყვულია.
მაშ ასე, უმცროსი ძე წავიდა მამისაგან: „წარვიდა შორსა სოფელსა”, ანუ ძალიან შორს აღმოჩნდა ღმერთისაგან, განშორდა ღმერთს. ამ „შორსა სოფელსა” მან „განაბნია ნაყოფი იგი მისი”, რაც კი რამ ჰქონდა, რაც ღვთისაგან წყალობით ეკუთვნოდა, განაბნია „არაწმიდებით” და „ცხოვნდებოდა იგი არაწმიდებით”, – როგორც შემდეგ მისი უფროსი ძმა ამბობს, მეძავებთან, ესე იგი, გარყვნილი ცხოვრებით ცხოვრობდა.
დღევანდელი სამოციქულო სწორედ ამ საკითხს ეხმიანება. წმიდა პავლე მოციქული განგვიმარტავს, თუ რას ნიშნავს, როცა ადამიანი იწყებს ამგვარ ცხოვრებას. წმიდა მოციქული ასე ბრძანებს: „ყოველივე ჯერ-არს ჩემდა, არამედ არა ყოველი უმჯობეს არს; ყოველივე ჯერ-არს ჩემდა, არამედ მე არავისსა ჴელმწიფებასა დავემორჩილო” (I კორინთელთა მიმართ 6,12[1]). დიახ, მე ყველაფერი შემიძლია გავაკეთო, ადამიანი ვარ – მინდა და ვაკეთებ; მაგრამ რაც მინდა და რასაც ვაკეთებ, ყველაფერი სულაც არ არის ჩემთვის უმჯობესი, ანუ სათნო და კარგი.
წმიდა მოციქული ეხება ნაყროვანებისა და სიძვის ცოდვას და ამბობს: „საზრდელი მუცლისათჳს და მუცელი საზრდელისათჳს. ხოლო ღმერთმან იგიცა და ესეცა განაქარვოს. ხოლო ჴორცნი ესე არა სიძვისათჳს, არამედ უფლისათჳს და უფალი ჴორცთათჳს” (I კორინთელთა მიმართ 6,13[2]). ადამიანის ბუნებრივი მოთხოვნილებანი, როგორიცაა საზრდელი და ხორციელი სიყვარულის უნარი, თავისთავად, არ არის ცოდვა. პირიქით, ამ თავისი ბუნებითი მიდრეკილებებით ადამიანს შეუძლია ადიდოს ღმერთი. შეიძლება თუ არა საზრდელის მიღებით ღმერთის დიდება? თავისთავად ცხადია, შეიძლება. ჩვენ ხომ გვასწავლის ეკლესია, რომ ჭამის წინ და ჭამის შემდეგ უნდა ვილოცოთ. რისთვის არის ეს საჭირო? ცხოველიც ხომ ჭამს, ჭამს ადამიანიც. მაგრამ თუ საზრდოს მადლიერებითა და ღმრთის დიდებით იღებ, მაშინ ჭამაც ღმრთის მსახურებაა. ვთქვათ, ცხოველი რაღაც საკვებს იღებს. ცხოველმა არ იცის, რომ ეს საზრდო ღმრთისგან მოცემულია. ნებისმიერი საკვები, ხილი იქნება თუ სხვა, ღმრთისგანაა მოცემული, ღვთის დიდი წყალობით გვეძლევა. განა სასწაული არ არის – ჩაარჭობ მიწაში ჯოხებს და ნაყოფს ისხამს. საოცრებაა, აბა რა არის! და როგორ არ უნდა ადიდო ღმერთი?! აბა შენ თვითონ თუ შექმნი ისეთ ჯოხს, რომელსაც ჩაარჭობ და ნაყოფს მოისხამს? განა შეიძლება, იღებდე ამ სასწაულებრივ საზრდელს და მადლიერი არ იყო ღმრთისა. თუ ამგვარი განწყობით ჭამს ადამიანი, რა თქმა უნდა, საკვები მადლმოსილი იქნება, ღმერთი მას აკურთხებს. შენთვის კი საზრდელის ამგვარი მიღება ღმრთის მსახურებად იქცევა. აი, როგორ შეიძლება საზრდელით ვადიდოთ ღმერთი. ნაყროვანებით ჩვენ ღმერთს ვკარგავთ.
თვითმიზნად ქცეული ნაყროვანება – ჭამაა, ჭამაა – ჭამისთვის! ნაყროვანებისგან კი მარხვა გვიცავს, ოღონდ მარხვა, და არა დიეტა, რომელიც არის შიმშილი გარეგნული სილამაზისათვის ან ფიზიკური ჯანმრთელობისათვის, და სხვა არაფერი. დიეტისთვის, დიეტის დასაცავად უფრო მარდია ხოლმე ადამიანი. აი, ეკლესია რომ შესთავაზებს, ღვთის სადიდებლად და ღვთის სიყვარულით შეუდექი მარხვასო, უარს ამბობს: აბა, ხორცი თუ არ ვჭამე, ისე როგორ იქნება, ხომ დავსუსტდი, და ა.შ.; მიზეზი არ დაელევა. ასეთი ადამიანი, რა თქმა უნდა, ღმერთს კარგავს საჭმლის გამო, ხოლო ღმრთის მადიდებელი ადამიანი საჭმლითაც ღმერთს ადიდებს და უფალს მოიპოვებს.
რაც შეეხება წმიდა მოციქულის სიტყვებს: ”ხორცი არა სიძვისათვის, არამედ უფლისათვისო”, უნდა ვთქვათ, რომხორციელი სიყვარულის უნარიც ცხოველურია. მაგრამ მამაკაცს და დედაკაცს ერთმანეთი რომ უყვართ, შესაძლებლობა ეძლევათ, შექმნან ოჯახი. მათ თავიანთი არჩევანი და გადაწყვეტილება ღვთის წინაშე, ღვთისადმი სიყვარულით უნდა მიიღონ. ასეთი ოჯახი წმინდაა და უბიწო. წმიდა პავლე მოციქული სწორედ ამგვარად შექმნილ ოჯახზე ამბობს: წმინდაა ოჯახი, რომელიც უფლისგან იკურთხებაო. უფალი თავად იყო მისული ქორწილში და ტრაპეზი გაიზიარა მექორწილეებთან. აქედანაც ჩანს, რომ უფლისაგან კურთხეულია ქორწინება და ღვთივკურთხეული ოჯახიც განწმენდილია, წმიდაა. ქორწინება უფალთან მისასვლელი საიდუმლოა. ერთ-ერთი ღვთისმეტყველი ამბობს, რომ მღვდლის მიერ აღსრულებული ქორწინების წმიდა საიდუმლო, ჯვრისწერა, მხოლოდ დასაწყისია ამ საიდუმლოსი. წმიდა საიდუმლო ქორწინებისა თავად ქმრისა და ცოლის ურთიერთობაა. ჯვრისწერისას კურთხევა ეძლევა მომავალ ცოლ-ქმარს, რათა ერთად, ერთმანეთის შეწევნითა და ცოლქმრული უღლის ერთად გაწევით ერთმანეთს გაუადვილონ სიარული უფლისაკენ მისასვლელ ვიწრო გზაზე. ადამიანი ამ დროს ეგოიზმისაგან თავისუფლდება, სწავლობს თავგანწირვას, მორჩილებას, ცხოვრებას არა საკუთარი თავისთვის, არამედ სხვისთვის (მეუღლისთვის, შვილებისთვის). ამიტომაა დიდი სიკეთე ქორწინება.
სიძვა-მრუშება რაღაა? უნდა იცოდეთ, რომ საქმით მრუშობა ვნება სულაც არ არის. ვნებები ყველას შეიძლება ჰქონდეს. ერთია ვნება, მაგრამ სხვაა საკუთრივ მრუშობა. სიძვა-მრუშება საქმით განხორციელებული დანაშაულებრივი ქმედებაა. ადამიანს ჯერ ვნება აღეძვრება, შეაწუხებს, მერე ფიქრობს, როგორ დაიკმაყოფილოს ეს ვნება, ამისთვის საშუალებებსა და გზებს ეძებს, და ბოლოს – საქმესაც სჩადის. ამიტომ ვეღარ იტყვის მრუშობით დაცემული – უჰ, ეს როგორ მომივიდაო. ადამიანს შეიძლება აფექტის მდგომარეობაში შემოაკვდეს კაცი, ვთქვათ, ჩხუბის დროს, არ უნდოდა, მაგრამ თავს იცავდა ან ახლობელს, და შემოაკვდა. მრუშობა კი, უმეტეს შემთხვევაში, წინასწარ დაგეგმილი ბოროტებაა ღმრთის წინაშე, მოყვასისა და საკუთარი თავის წინაშე, იმის წინაშეც, ვისთანაც მრუშობს. ამიტომ არის ეს ცოდვა მძიმე, უმძიმესიც, რომელიც უამრავ ადამიანს ღუპავს. ამიტომ არის ამის გაგება და შეგნება ძალიან მნიშვნელოვანი.
ხშირად ეკლესიაში ახლად მოსულებს არ ესმით მრუშობის ცოდვის სიმძიმე და ამბობენ: რა მოხდა მერე, რა დიდი ცოდვაა, ეს ხომ ბუნებრივი მოთხოვნილებაა. აი, წმიდა პავლე მოციქული ჯერ ზოგადად გვეუბნება, რომ ”ჴორცნი არა სიძვისათჳს, არამედ უფლისათჳს”, ესე იგი, ნურავინ იფიქრებს, რომ ეს ხორცი ჩვენ გვეკუთვნის და მხოლოდ ჩვენი ხორციელი სიამოვნებისათვის მოგვეცა. ჩვენ მაშინ გვეკუთვნის, როცა უფლისათვის სათნოა, მისი კურთხევითაა. მაგრამ როცა ვერ ვიმორჩილებთ და, ინსტიქტებს დამორჩილებულნი, როგორც მოგვესურვილება, ისე ვეპყრობით ღვთისაგან ბოძებულ ჩვენს ხორცს, მაშინ აღარ გვეკუთვნის იგი. იმის მაგივრად, რომ უფლისათვის იყოს ჩვენი ხორცი, მეძავის ნაწილი, მრუშობის ზიარი ხდებაო.
შემდეგ წმიდა პავლე მოციქული ამას გვეკითხება: ”არა უწყითა, რამეთუ ჴორცნი ეგე თქუენნი ასონი ქრისტესნი არიან?” (I კორინთელთა მიმართ 6,15). მით უფრო ჩვენ უნდა ვიღოთ ყურად წმიდა მოციქულის ეს მიმართვა, ჩვენ, რომელნიც უკვე მონათლულნი ვართ და მაზიარებელნიც. წმიდა ნათლისღების საიდუმლოს აღსრულებისას ხომ ჩვენი ხორციც განიწმიდება პირველცოდვისაგან. რისთვის ხარ მონათლული, თუ ქრისტეს არ შეუერთდი? ჩვენი, ქრისტიანების უპირველესი მოწოდება ხომ ქრისტესთან ერთობაა. წმიდა მოციქულიც ამას გვეკითხება: არ იცით, რომ ეგ თქვენი სხეულები, ეგ ხორცი, რისთვისაა? – ქრისტესთან ერთობისთვისო. ალბათ გახსოვთ, სხვაგან რომ ბრძანებს წმიდა პავლე მოციქული: სხეული ტაძარია სულიწმიდისა, და, რაკი ღმრთის, სულიწმიდის ტაძარია ჩვენი სხეული, მისი გახრწნა, რაღა თქმა უნდა, უფრო დიდი ცოდვა იქნება, და ასეც არის, ვიდრე ჩვეულებრივი ქვის ტაძრის გახრწნა და შეურაცხყოფა. ეს უმძიმესი ცოდვა სიძვა-მრუშებისა არავის შერჩება, ღმერთაებივი სამართლიანობით – ვერც ერთი მსიძავი და მრუში ვერ გადაურჩება სასჯელს, თუ არ შეინანებს.
წმიდა პავლე მოციქული განაგრძობს: ”აღ-უკუე-ვიხუნეა ასონი იგი ქრისტესნი და ვყვნე ასო მეძვის? ნუ იყოფინ!” (I კორინთელთა მიმართ 6,15) – ქრისტეს ხორცი მეძავის ხორცად გავხადოო, – თითქოს შეშფოთებული და თან გაოგნებული იკითხავს ამას წმიდა მოციქული, და პასუხად თავადვე დასძენს: ”ნუ იყოფინ!” რაიმე მიუღებლის ან ძნელად შესაგუებლის გამო, წმიდა წერილის განმარტებისას, ხშირად გაისმის ხოლმე წმიდა მამათაგან ეს შეძახილი – ”ნუ იყოფინ!” – ნუ იქნებაო ასე. იმდენად შემზარავია წმიდა პავლე მოციქულისათვის აზრი ქრისტესთვის კუთვნილი ხორცის მეძავთან გაყოფის შესახებ, რომ ”ნუ იყოფინო!” – ამას შესძახებს, ნურასოდეს მოხდებაო და ნურავინ იქმსო იმას, რომ ხორცი, რომელიც ქრისტესი უნდა იყოს, მეძავის ხორცად აქციოსო.
წმიდა პავლე მოციქული თავადვე გვიხსნის, რატომ არის ეს ცოდვა შემზარავი: ”არა უწყითა, რამეთუ რომელი შეეყოს მეძავსა, ერთ ჴორც არიან? რამეთუ იტყჳს: იყვნენ ორნივე ერთ ჴორც” (I კორინთელთა მიმართ 6,16). პირველი, რის გამოც შემზარავია ეს ცოდვა, არის ის, რომ შენ უნდა იყო ქრისტეს ნაწილი და მეძავის ნაწილი ხდები, ანუ ქრისტეს ნაწილს მეძავისნაწილად ხდი. სამწუხაროდ, ხდება ხოლმე ისე, რომ მაზიარებელნი მერე მრუშობენ. ეს გაცილებით უფრო მძიმე ცოდვაა, და ამის მაგალითები, სამწუხაროდ, ჩვენს სამღვდელო პრაქტიკაში უამრავია. ეს არის თავზარდამცემი ტრაგედია ამ ადამიანებისთვის, იმიტომ რომ მორწმუნე, აღმსარებელი და მაზიარებელი სჩადის ამ ცოდვას. ისინი მთელი თავისი შეგნებით სჩადიან ამას: ჯერ აზრი, სურვილი გაუჩნდათ, მერე თვალით სცოდეს, შემდეგ გულისთქმაც აღეძრათ, გეგმაც დასახეს და განახორციელეს კიდევაც. ამას ხომ დრო სჭირდება. მაშასადამე, ეს უკვე შეგნებული ბოროტმოქმედებაა, რადგანაც მაზიარებელმა იცის, რომ მისი სხეული უკვე ქრისტეს წმიდა სისხლითა და ხორცითაა გაჟღენთილი, ქრისტესთან არის ნაზიარები, მაგრამ მაინც მეძავის ნაწილად აქცევს და მთელი შეგნებით ბილწავს.
ეს ერთი მიზეზი იმისა, რომ ეს საშინელი ცოდვაა ქრისტიანისთვის. მეორეც, ჩვენ გვაქვს დიდებული მცნება, რომ არ ვუსურვოთ სხვას ის, რაც საკუთარი თავისთვის არ გვსურს. ხშირად ამბობენ ხოლმე, რა მოხდა, ის ხომ მეძავია, ისევ თავის თავს უშავებს, თვითონ იგდებს თავს ამ ცოდვაშიო. მაგრამ განა მართლა ასეა? აბა, მითხარით, რომელი მამაკაცი ინდომებს, მეძავი იყოს თავისი დედა, და, ცოლი ან ქალიშვილი? მეძავსაც ჰყავს მამა, ძმა, ზოგს – ქმარიც და ვაჟიშვილიც; და როცა მეძავთან იყოფ შენს ხორცს, ამ მამაკაცებს ხომ იმას უკეთებ, რაც შენ არ გინდა გიყონ. რა თქმა უნდა, შენ ამ მცნების დარღვევითაც შეურაცხყოფ ქრისტეს, ღმერთის შეურაცხმყოფელი ხარ.
და კიდევ ერთი. თუკი შენ თავს მორწმუნედ მიიჩნევ, უნდა გახსოვდეს, რომ ყოველი ადამიანისათვის შენ მოციქული უნდა იყო ქრისტესი, უფლის მცნებები უნდა მიუტანო, იზრუნო მათთვის და ეცადო, რომ იმათაც დაინახონ უფალი, ისინიც მივიდნენ უფალთან. იმის მაგივრად, რომ შეიბრალო და მძიმე ცოდვისაგან გადაარჩინო ქრისტეს ხატი, შენი ”თანამონა” უფლისა, რომელიც გარკვეული მიზეზების გამო ცხოვრობს ამ მძიმე ცოდვით, – ამის მაგივრად მას სახმარ საშუალებად იყენებ და მერე უვარგისი საგანივით გადააგდებ – ვინ მოგცა ამის უფლება? ის ხომ ქრისტეს ხატია!
სიძვა-მრუშების ცოდვის ჩამდენს ისრაელში ძალიან დიდი სასჯელი ედო – მემრუშე და მეძავი იქოლებოდა. სადაც კი წაასწრებდნენ მემრუშეებს, კაცსაც და ქალსაც, ორივეს წაავლებდნენ კისერში ხელს, გაიყვანდნენ ქალაქის გარეთ და ქოლავდნენ. სასტიკი საქციელია, არა? დიახ, სასტიკია, მაგრამ, სხვა საშუალება და საშველი აღარ იყო: რომ არა ეს სისასტიკე, სხვაგვარად ისრაელი ერი უბიწოებასა და სიწმინდეს ვერ შეინახავდა. ისრაელის გარშემო, წარმართულ გარემოში, ამაზრზენი ცოდვებით აღსავსე ხალხში, სიძვა, გარყვნილება და მრუშობა, რომ იტყვიან, მძვინვარებდა. და თუკი ისრაელიც გადაეშვებოდა ცოდვების ამ უფსკრულში, მაშინ როგორღა გაჩნდებოდა ასეთ ერში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელი, როგორ მოევლინებოდა მხსნელი, იესო მაცხოვარი? წარმოიდგინეთ, ათი-თორმეტი წელია, ტელევიზორი ძალუმად, დიდი მონდომებით აფრქვევს ჩვენს ერს სიბინძურეს, და ამ ათიოდ წელიწადში რა დაემართა ჩვენს ხალხს! მე სწორედ ეს ცოდვა – სიძვა-მრუშება მაქვს მხედველობაში. ჩვენი ახლანდელი სულიერი მდგომარეობა ვერ შეედრება ათი-თხუთმეტი წლის წინანდელს; ან ახლა როგორ დადიან და მაშინ როგორ დადიოდნენ… ტელევიზიას დიდი წილი აქვს ამ საქმეში.
ისრაელმა ათი-თორმეტი წელი კი არა, საუკუნეების განმავლობაში შემოინახა სიწმინდე და ერთ-ერთი დამამუხრუჭებელი საშუალება ის მძიმე სასჯელი იყო, ყოველგვარი გასამართლებისა და სხვადასხვა დემოკრატიული ინსტიტუტების გარეშე რომ იქოლებოდა ამ ცოდვის ჩამდენიც და თანამონაწილეც, იქვე, სადაც წაასწრებდნენ. ეს არის ჭირი, რომელიც არ შეიძლება არსებობდეს სულიერად ჯანსაღ ერში. ეს ღუპავს ერს. არადა ყველა ოჯახში გვაქვს ამ ჭირის ერთ-ერთი წყარო – ჩართე, დაჯექი და უყურე, რამდენიც გინდა; გარეთ გაუსვლელად შეგეყრება ეს ჭირი.
უნდა ითქვას, რომ დღევანდელი ტელევიზია, თანამედროვე კულტურა, ცივილიზაცია, ხელოვნების ნებისმიერი დარგი – მხატვრული ლიტერატურა, კინო, თეატრი, პოეზია, გაჟღენთილია სიძვა-მრუშობის ცოდვით, პროპაგანდას უწევს ამ ცოდვას. ამით სუნთქავს ყველაფერი, თითქმის ყველაფერი ჩვენ გარშემო. ამ ცოდვის ”აყვავება” და ”აღზევება” ევროპაში ჯერ კიდევ რენესანსიდან დაიწყო, როდესაც ხატები გააძევეს, წმიდანები გააშიშვლეს და ხორციელების, ხორცის ნატურალისტური მანერით მოხატეს ღმრთის ტაძარი. ან როგორ უნდა ილოცო ამ ხორცსავსე ვითომდა წმიდანების წინაშე მდგომმა?! ლამაზიაო, – ამბობენ; მაგრამ როგორია ეს სილამაზე? ეს ხორციელი სილამაზეა, სადაც სულიერება არ ჩანს, არ იგრძნობა, არ განიცდება. ამიტომ არის მთელი დასავლეთის სამყარო და კულტურა გაჟღენთილი მარტოდენ ხორციელებით, ხორცის კულტით ნასაზრდოები. ეს მეტად საშიშია ჩვენი სულებისათვის, ჩვენი ბავშვებისათვის.
სიძვას კიდევ ორი მახასიათებელი აქვს. სიძვას აყოლილი და სიძვაში ჩათრეული ადამიანი ორი დაღმავალი საფხურით ეშვება ქვემოთ – სრული დაცემისა და წარწყმედისაკენ. პირველი საფეხური – სრული დაცემა, ადამიანს აპირუტყვებს. თუკი ადამიანს ღმრთისაგან კურთხეული ქორწინების გარეშე ურთიერთობები აქვს და ამ ცოდვით ცხოვრობს, მაშინ რით განსხვავდება იგი პირუტყვისაგან? ადამიანო, პირუტყვიც ამას სჩადის! ცხოველთა სამყაროში არის იშვიათი გამონაკლისები. ვთქვათ, გედების ერთგულება და თავგანწირვა. მაგრამ ეს გამონაკლისიც ხომ ამას შეგვაგონებს – როგორ უნდა ჰქონდეს გედს შენზე მეტი უმანკოება და კდემამოსილება.
პირუტყვთა შორის ოჯახის ცნება, როგორც წესი, არ არსებობს, არც ახლო ნათესაობაა. როცა ადამიანი პირუტყვის ცხოვრების წესს შეუდგება, როცა მისთვის არაფერს წარმოადგენს ღალატი მეუღლისა, როცა მისთვის არაფერს წარმოადგენს თვით ინცესტიც(სისხლის აღრევაც) კი, რაც, სამწუხაროდ, ამერიკაში მაღალი პროცენტითაა გავრცელებული, და მინდა გითხრათ, რომ საქართველოშიც ძალიან ხშირია ინცესტის შემთხვევები, ნათესავებს შორის ურთიერთობა – რა შეიძლება ეწოდოს ამას, თუ არა პირუტყვობა? ზოგი ნანობს ამას, ინანიებს. ღმერთმა შეუნდოს, ვინც გულწრფელად მოინანიებს. მაგრამ რამდენია, ვინც არ ნანობს და კვლავაც განაგრძობს ამ შემზარავ ცოდვას. უამრავი შემთხვევაა ამისა, უამრავი. აქ ბავშვები დგანან და აღარ დავაკონკრეტებ იმას, თუ რამდენად ახლო ნათესავებს შორის ხდება ეს… პირუტყვია ასეთი ადამიანი, აბა, რა არის! იგი დაეცა, იმ პირველ საფეხურამდე დაეშვა, რომელსაც პირუტყვობა ჰქვია. მაგრამ ადამიანი უფრო ქვემოთაც მიექანება, იმ საფეხურამდეც ეშვება, პირუტყვს რომ არც დაესიზმრება. ეს არის სატანიზმი.
ადამიანის ფანტაზია, ბოროტის შთაგონებით, იმგვარ სიბინძურესა და გახრწნილებას სწვდება, რომლის სიტყვით გადმოცემა და აღწერა შეუძლებელია. შემთხვევით ხომ არ არის, რომ სატანისტურ სექტებში მეტისმეტად ბინძური ორგიები (წრეგადასული დროს ტარება) იმართება ხოლმე. სწორედ ამ წრეგადასულობით, თავაშვებულობითა და ამაზრზენი ურთიერთობებით ემსახურებიან ეშმაკს. ეს ეშმაკის მსახურებაა, მათი გაგებით – განთავისუფლება. მათთვის აუცილებელია ეს ორგიები, რათა განთავისუფლდნენ. მაგრამ ესეც ვიკითხოთ – რისგან უნდა განთავისუფლდნენ? რისგან და – ადამიანობისაგან. არ გინდა, აღარ გვინდა, ვიყოთ ადამიანები – აი, ასეთი ფორმულირება მიესადაგება ამგვარ განაცხადს. არ გინდა, ნუ გინდა. მაგრამ, როცა შენ ინდომებ, რომ ეს შენი განთავისუფლება მეც მომახვიო თავს, მაშინ ნურას უკაცრავად! ეკლესიამ ხმა უნდა ამოიღოს.
განა არ იყო ამის მცდელობა სკოლებში? მე არ ვიცი, გინახავთ თუ არა, მაგრამ მე დავათვალიერე ის წიგნი, რომლითაც, მგონი, მე-7 კლასიდან უნდა ესწავლებინათ ბაშვებისათვის. ეს იყო ყოვლად ამაზრზენი, სამედიცინო თვალსაზრისითაც კი მიუღებელი ე.წ. სახელმძღვანელო. ქუჩაში რომ მოგიკრავთ თვალი უხამსი კარიკატურებისთვის ან თუნდაც უგვანი და უკადრისი სარეკლამო დაფებისათვის – აი, ამის მსგავსი ილუსტრაციები სიცილ-კისკისით უნდოდათ მიეწოდებინათ ბავშვებისათვის, თან დაერწმუნებინათ და შთაეგონებინათ, რომ ეს კარგია და სასიამოვნო. ამ წიგნში მზრუნველის პოზიციიდან იმასაც აფრთხილებენ ბავშვებს, რომ ამ ყოველივეს, ამ ”კარგსა და სასიამოვნოს”, შეიძლება რაღაც პრობლემები მოჰყვეს. მაგრამ ეს ე.წ. მზრუნველები გამაოგნებელ ზრუნვას იჩენენ და გულმოდგინედ ასწავლიან, როგორ უნდა დაიზღვიო თავი ამ პრობლემებისაგან. და ყველაფერს ამას ბავშვებს ასწავლიან!
მე მღვდელი ვარ. აღსარებაზე მამაკაცებიც და დედაკაცებიც ამ თემაზე მესაუბრებიან, მაგრამ ამის კომპლექსი მე არ მაქვს, იმიტომ რომ მღვდელი ვარ, ექიმივით, რომელიც არც კაცია ამ დროს და არც ქალი. მიუხედავად ამისა, როცა ეს წიგნი მომაწოდეს, იქ ერთი მანდილოსანი მასწავლებელი იყო და წიგნის დათვალიერებისას უხერხულ მდგომარეობაში ჩავვარდი. ახლა ეს მითხარით –პატარა ბავშვს ან მოზარდს რაღა დაემართება? აი, ამის შემოტანა უნდოდათ ძალადობის გზით. სამწუხარო ის არის, რომ განათლების სისტემაში აღმოჩნდნენ ამის მომხრეები. როგორც ჩანს, არც მათ ახსოვთ (ან არ იციან) წმიდა პავლე მოციქულის ის სიტყვები, რომელიც უკვე გავიხსენეთ. წმიდა მოციქული შეგვახსენებს, რომ ჩვენი სხეული სულიწმიდის ტაძარია და, რა თქმა უნდა, არ გვაქვს უფლება, რომ გავხრწნათ ეს ტაძარი, შეურაცხვყოთ სულიწმიდა, რამეთუ: ”სასყიდლით სყიდულ ხართ” – უძვირფასესი სასყიდლით ვართ გამოსყიდულნი. ეს სასყიდელი ქრისტეს სისხლია, ჯვარცმულმა უფალმა თავისი სისხლითაც გამოგვისყიდა და ხორცითაც. ამიტომ უნდა ვადიდოთ უფალი ”ყოვლითა გულითა ჩვენითა და ყოვლითა სულითა ჩვენითა”, და ხორცითაც, სხეულის უბიწოებითაც.
იციან ხოლმე თქმა: უფალი გულში მწამს, გულში ვაღიარებო. ესე იგი, გული და სული შენია და ხორცი – არა? მაშ, ხორცით არ უნდა ადიდო უფალი? ხორცით დიდება, უპირველეს ყოვლისა, შენი ხორცის წმინდად შენახვაა. ვინც ხორცს წმინდად ინახავს, შეუძლია თქვას, რომ მას დაწყებული აქვს დიდება უფლისა ხორცით. სული ხორცზე უპირატესია, მაგრამ არც ხორცია მეორეხარისხოვანი. ადამიანი სულისა და ხორცის ერთობაა. სული უმნიშვნელოვანესია, მაგრამ არც ხორცია უმნიშვნელო. მე ხორციც მიყვარს ჩემი. თუ ეს ვინმეს არ ესმის, საკუთარი შვილი წარმოიდგინოს. განა მას შვილის (ან მშობლის ან დედმამისშვილის) მარტო სული უყვარს? თითი რომ ეტკინება შვილს, იმას ხომ არ იფიქრებს, რა მოხდა მერე, თითიაო; განა არ ვზრდით ჩვენი შვილების სხეულებს, არ ვუვლით, არ ვეფოფინებით, არ ვეფერებით და არ გვიყვარს? ღმერთსაც ასე უყვარს თავისი შვილების, თითოეული ჩვენგანის სხეული.
რაც უნდა ღრმად მორწმუნე იყო, სიკვდილს ვერ შეიყვარებ. ახლობლის გარდაცვალება, როგორც წესი, დიდ ტკივილს იწვევს, რადგან მისი სხეულიც და სულიც ერთნაირად გიყვარს. სიკვდილმა კი მისი სული და ხორცი გაყარა, ახლა მის სხეულს მიწას მიაბარებენ… ეს იწვევს ჩვენში შემზარავ უსიამოვნებასა და შიშს სიკვდილის მიმართ. მოწყალე უფალი საშუალებას გვაძლევს, აღდგეს ჩვენი სხეულები, კვლავ შევიმოსოთ სხეული. მაგრამ თუ აქვე, ამ ცხოვრებაშივე გავხრწნით ჩვენს სხეულებს, ”იქაური” სხეული რომ მოგვეცემა, ხომ ცხადია, ასევე გახრწნილი და ამაზრზენი სანახავი იქნება იგი. დიახ, როგორი სულიც გვექნება, ისეთივე სხეულით შევიმოსებით მაშინ, საყოველთაო აღდგომისას. ასე რომ, სხეული ღმრთის სადიდებლად მოგვეცა და მისი სიწმინდეა ის აუცილებელი პირობა, რითაც უფალი ჩვენივე ხორცით უნდა ვადიდოთ.
უძღები შვილის იგავს მივუბრუნდეთ.
ჩვენ უკვე ვნახეთ, თუ რა საზარელ ცოდვაშია ჩავარდნილი ეს უმცროსი ძე, რა საშინელი ხვედრი განუმზადა საკუთარ თავს ამ ადამიანმა. ისევ მეზვერისა და ფარისევლის იგავი გვახსენდება. იქაც მეზვერე ცუდი ადამიანი იყო, მაგრამ უფალმა გაამართლა. აქაც, უძღების იგავშიც, იმავე წინააღმდეგობრიობის წინაშე ვართ. უმცროსმა ძემ უმართებულოდ განაგო თავისი კუთვნილი ქონება. მაგრამ ეს ხომ მამის ქონება იყო, მან ხომ ეს ქონება მამისგან მიიღო. ამან კი წაიღო და მეძავებში დახარჯა. შემდეგ დიდ გასაჭირში ჩავარდა – მამის მემკვიდრე ღორების მწყემსად დადგა, ღორის საჭმელიც კი ენატრებოდა და ამასაც არ აძლევდნენ.
”ღორები” ამ იგავში დემონებს განასახიერებს; ესე იგი, დემონებით აივსო მისი სული და პირუტყვზე უარესი შეიქნა. ღორები უკეთესად ცხოვრობენ, რადგან მათ საკვები მაინც ეძლევათ დროულად პატრონისაგან. ამას კი ღორის საკვებსაც კი არ აძლევდნენ. ასეა ადამიანიც, რომელიც მიეცემა გარყვნილებას და ის პირუტყვზე უარესი ხდება. ზოგჯერ, ღვთის დიდი წყალობით, ამგვარ ადამიანს სინანული ეწვევა. როდის აღეძრა უმცროს ძეს სინანული? – როდესაც უკიდურეს ზღვარს მიაღწია. თავიდან, როცა გაუჭირდა და, ასეთი მამის შვილი, მდიდარი, ფუფუნებით გაზრდილი, ღორების პატრონს მწყემსად დაუდგა და ძლიერ ენატრებოდა ღორების საჭმელი – მაშინ ჯერ კიდევ არ ნანობდა. ძალიან რომ მოშივდა და გაახსენდა ოჯახი, მამის სახლი, გაახსენდა, რომ იქ არავის შია, თვით უკანასკნელ მოსამსახურესაც კი – აი, მაშინ კი”მოეგო თავსა თჳსსა”, ანუ გამოფხიზლდა!
გამოფხიზლება – წყალობაა ღმრთისა. განსაცდელი არის ღმერთის მოხედვა. ღმერთი განსაცდელით გამოგვიწვდის ხოლმე ხელს ჩვენივე გამოფხიზლებისათვის და გვეტყვის: აი, შენ გამოგირჩიე მე; შენ არასწორად ცხოვრობდი და ამიტომ აღმოჩნდი საშინელ განსაცდელში; იქნებ ამ განსაცდელებით მაინც დამინახო, განიცადო შენი უფალი. და როდესაც ჩვენ სინანულში შევდივართ, მაშინ ვხედავთ უფალს. მაგრამ სასოწარკვეთილებას თუ მივეცემით, კიდევ უფრო მეტად დავშორდებით უფალს. სასოწარკვეთილება სპობს სინანულს. მონანიეს სასო არასოდეს წარეკვეთება. სწორედ ეს არის ამ უმცროსი შვილის ღირსება. იგი ამბობს: ”აღვდგე და წარვიდე მამისა ჩემისა და ვჰრქუა მას: მამაო, ვცოდე ცად მიმართ და წინაშე შენსა”; ესე იგი, უძღები შვილი აღიარებს თავის ცოდვას და არც იმის ღირსად მიიჩნევს თავის თავს, რომ შვილობა, ძეობა დაუბრუნონ. ის იმასღა ფიქრობს, რომ იქნებ ერთ-ერთ მოჯამაგირედ მაინც მიიღონ მამისეულ სახლში. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მონანიე შვილს სიმდაბლეც შეუძენია, თავი დაუმდაბლებია. მისი სინანული თავმდაბლობასთან არის შეზავებული, სასოწარკვეთილების ნასახიც არ იპოვება. ის მთელი გულით აღიარებს, რომ სცოდა ღმრთისა და მამის წინაშე.
სინანულიც ხშირად არასწორად, მცდარად გვესმის. ზოგს სინანული მარტო ცოდვების აღიარება ჰგონია. ეს აღიარებაა, და არა სინანული. თუ აღსარებას სინანული არ ახლავს, ცოდვების აღიარებას არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს. არაფრის მომცემია. მე მქონია ჩემს სამღვდელო პრაქტიკაში შემთხვევa, როდესაც მომაკვდავმა ადამიანმა მითხრა აღსარება, აღიარა თავისი ცოდვები, მაგრამ ვერ ვაზიარე, იმის გამო, რომ არ ჰქონდა სინანული. ეკლესია გვაფრთხილებს, რომ არსებობს ცოდვები, რის გამოც ამ ცოდვების ჩამდენის ზიარება მის სიკვდილამდე არ შეიძლება – მხოლოდ სიკვდილის წინ, მაგრამ ერთი პირობით: თუკი მომაკვდავი შეინანებს, მოინანიებს ამ ცოდვებს. თუ არ შეინანებს, ზიარებას აზრი არ აქვს, არ შეიძლება, სინანულის გარეშე ღმერთთან ვერ მიხვალ, ვერც ფორმალური აღსარებითა და ფორმალური ზიარებით მიუახლოვდები უფალს, პირიქით – ესეც ცოდვად მოგვეთვლება და სასჯელს ვერ გადავურჩებით.
ხშირად ადამიანს შიში აღეძვრება საკუთარი ცოდვების გამო და უჩნდება სურვილი, შეინანოს. ძალიან კარგია, როცა შიში ჩნდება. ეს არის დასაბამი სიბრძნისა, როგორც წმიდა წერილი გვასწავლის. მაგრამ ერთ გარემოებას ვეღარ ითვალისწინებენ ხოლმე და ფიქრობენ, რომ სინანული ნებისმიერი ცოდვისაგან გაათავისუფლებს, რა მძიმეც უნდა იყოს იგი. ისიც ჰგონიათ, რომ სინანულით ცოდვის მძიმე შედეგებსაც დააღწევენ თავს. ეს შეცდომაა. ადამიანი სჩადის მძიმე ცოდვას, ვთქვათ, მან დაანგრია ეკლესია, ან ვინმეს ცხოვრება გააუბედურა, ან სუსტი ადამიანი დაჩაგრა, ან ვიღაც დააყაჩაღა. და თუკი ეწვია სინანული, ჰგონია, მოინანიებს და მორჩა – გადარჩება.
გახსოვთ, მეზვერე ზაქესთან რომ მივიდა უფალი, რას ამბობს ეს ცოდვილი კაცი: ვისაც რა წავართვი, ოთხმაგს დავუბრუნებო. მას არ უთქვამს, შემინდე, უფალოო. როცა დააშავებ და ვიღაცას წაართმევ ან დაჩაგრავ, მერე მიხვალ მღვდელთან აღსარებისთვის და ეტყვი: მამაო, მაპატიე! – გგონია, საკმარისია? განა საქმით არ უნდა გამოვლინდეს შენი სინანული? წმიდა იოანე ნათლისმცემელი ამბობს: „ყავთ უკუე ნაყოფი, ღირსი სინანულისაჲ” (მათე 3,8) – სინანულის ნაყოფი გვიჩვენეთო. თუ ეს „ნაყოფი”, ანუ საქმე არ არის, ვის რაში სჭირდება ცარიელი სიტყვები?
წმიდა დავით მეფსალმუნემ მკვლელობის უმძიმესი ცოდვა ჩაიდინა, იმრუშა კიდეც, მერე კი შეინანა. მისი სინანულის ნაყოფი, რა თქმა უნდა, მისივე ფსალმუნებია. მათი კითხვისას ხომ განგიცდიათ მადლიერების გრძნობა და სიყვარული ღმრთისადმი, რაც მონანიე მეფსალმუნეს აღეძრა, რამეთუ შეუნდო ღმერთმა! მაგრამ განა თავის ყოველდღიურ, ყოფით ცხოვრებაში ის მთლიანად განთავისუფლდა სასჯელისაგან? არა. წმიდა დავით მეფსალმუნე მთელი ცხოვრება ატარებდა ამ ტკივილს ყოფითი პრობლემების სახით: დევნით, შვილის ამხედრებით, ქალაქიდან გაძევებით და სხვა უამრავით. მთელი ცხოვრება მან უნაგირზე გაატარა, იმის მაგივრად, რომ მშვიდად ეცხოვრა. ამის ღირსი ნამდვილად იყო იგი თავისი მაღალი ბუნებისა და სულიერების, სიმდაბლისა და მორჩილების გამო. მაგრამ იმ ცოდვის გამო, რომელიც მას ღმერთმა აპატია, მთელი ცხოვრება განსაცდელებში გაატარა დავითმა.
ამიტომ ნურავინ იფიქრებს, რომ ერთი ხელის მოსმით განთავისუფლდება მძიმე ცოდვების შედეგებისაგან. სინანული აუცილებელია, მონანულთ ღმერთი გვაპატიებს. მაგრამ გარკვეული სამართლიანობა მოითხოვს, რომ ამ ცოდვათა გამო ტკივილი გვქონდეს. ერთი მხრივ – არასოდეს დავივიწყოთ ცოდვანი ჩვენნი და დღიდან დღემდე განიწმიდოს ჩვენი სული, როგორც ცეცხლი გამოაწრთობს და განწმენდს ოქროს; მეორე მხრივ – არ უნდა გვეშინოდეს განსაცდელებისა და უნდა გვახსოვდეს, რომ ეს უფლისგანაა, ამ განსაცდელებით ჩვენი ზეციერი მამა ზრუნავს ჩვენთვის, და, რაკი უფლისგანაა, მაშასადამე, ჩვენს გადასარჩენადაა, საცხოვნებლად არის. რაც სასჯელი გვგონია, სინამდვილეში, ღმრთის უსაზღვრო სიყვარულის გამოვლინებაა თითოეული ჩვენგანისადმი. ასე რომ, მონანული სასჯელს არ უნდა გაურბოდეს. სინანულის მთავარი მიზანი არ არის ტკივილის აცილება. მონანული მიზნად უნდა ისახავდეს უფალთან მისვლას, მიახლოებას. უფლისაკენ სწრაფვა – აი, ეს არის ყველაზე მართებული განმარტება სინანულისა. უფლისაკენ სწრაფვაც და უღმერთობის შეძულებაც სინანულია.
განსაცვიფრებელია უფლის გულმოწყალება მონანიეს მიმართ. ეს კარგად ჩანს უძღები შვილის იგავში. დააკვირდით, როგორ ნაბიჯ-ნაბიჯ, საფეხურებად მიიწევს წინ მონანული უმცროსი ძე: როცა მაქსიმალურად გაიზარდა განსაცდელი და ვეღარ დაიტია მან, ჯერ გულში შეინანა სიმდაბლით, ყოველგვარი სასოწარკვეთილებისა და სიამაყის გარეშე; შემდეგ მამისაკენ გაემართა დაუყოვნებლივ, რათა თავისი სინანული მის წინაშე გამოეხატა, ანუ აღსარება ეთქვა. აღსარებისათვის მომავალი შვილი დაინახა თუ არა მამამ, იმწამსვე თვითონვე გამოემართა მისკენ. მაშასადამე, ღმერთი ხედავს ჩვენს გულებს, იმას, გულით ვნანობთ თუ მხოლოდ ბაგეებით ვაღიარებთ საკუთარ ცოდვებს. უთქვამთ ხოლმე: მამაო, ამდენი ხანია, აღსარებაზე მოსვლა მინდა, უკვე თვეები, წლებია, მოვდივარ და ვერ მოვედიო. იმიტომ ვერ მოხვედი, რომ სინანული არ გაქვს. როგორც კი ნამდვილი სინანული გექნება, ეშმაკიც ვერ შეგიშლის ხელს – იმწამსვე გამოემართები ეკლესიისაკენ.
ნახეთ, იგავში რა ხდება: შვილი ჯერ კიდევ შორს იყო, შორიდანვე რომ მოჰკრა თვალი მამამ, კი არ დაელოდა, როდის მოაღწევდა ეს ცუდი შვილი სახლამდე, არამედ თვითონ შეეგება, მირბოდაო და: „დავარდა ქედსა ზედა მისსა და ამბორს უყოფდა”; ესე იგი, თვითონ დაემხო შვილის ქედზე, დაასწრო შვილს და ამბორით მიიღო. ნახეთ, რამხელა სიმდაბლე გამოიჩინა მამამ და როგორ აპატია. მაგრამ ამით არ დასრულებულა სინანულის, მიტევების აღმასვლა იგავში. მართალია, უმცროსმა ძემ დაინახა, რომ ასეთი წყალობა აქვს მამისგან, ღმრთისაგნ, მაგრამ მან მაინც უნდა აღიაროს თავისი ცოდვა. და აკი აღიარებს კიდეც: „და ჰრქუა მას ძემან მან: მამაო, ვცოდე ცად მიმართ და წინაშე შენსა და არღარა ვარ მე ღირს წოდებად ძედ შენდა”. რაც გულში ინანა, ის აღიარა კიდეც, მიუხედავად იმისა, რომ მამას თითქოს აღარ სჭირდებოდა ეს აღიარება, მან ხომ თვითონ მიირბინა ძესთან პატიების ნიშნად!
ამით უფალი გვასწავლის, რომ მამა ყოველთვის მზად არის, შენს ქედზე დავარდეს და მოგეფეროს, თუკი სინანული გექნება შენი ცოდვების გამო და თავადვე აღიარებ ამას.
ამის შემდეგ უბრუნებს მამა გულწრფელად მონანიე შვილს იმ სრულ დიდებას, რაც მას იმთავითვე ეკუთვნოდა. მამას განმზადებული ჰქონდა შვილისათვის ეს დიდება და იმასღა ელოდებოდა, თვითონ შვილი როდის ინებებდა მას. მამა „სამოსელი პირველს” შთააცვამს და „ბეჭედსაც” გაუკეთებს, რაც იმას ნიშნავს, რომ ძეობას აღუდგენს აწ უკვე გადარჩენილ უძღებ შვილს. აი, ეს არის ყველაზე საგულისხმო და მნიშვნელოვანი ამ იგავში! ამ ცუდმა შვილმა მამის ქონება გაანიავა, მაგრამ წარმოთქვა თუ არა გულით ერთი სიტყვა – მაპატიეო, მაშინვე აპატია მამამ.
ამის საპირისპიროდ, უფროსი შვილი, რომელიც კარგი შვილია, მამასთან ცხოვრობს, არ მიუტოვებია მამის სახლი, მთელი თავისი ფიზიკური თუ სულიერი შესაძლებლობებით მამას ემსახურება, დღენიადაგ შრომაშია, წმინდად და პატიოსნად იცავს ოჯახურ ტრადიციებს – აი, ამ კარგ შვილს მამა საყვედურობს იგავში. მართლაც უცნაური რამ ხდება. უმცროსი შვილის დაბრუნებით გახარებულმა მამამ „ზუარაკი იგი ჭამებული” დაკლა, ოჯახი სტუმრებიანად დიდ განცხრომაშია. ამის მიზეზსაც ვიგებთ. მამა ამბობს: ჩემი შვილი მკვდარი იყო და გაცოცხლდაო – აი, რა უხარია მამას! მოდის ეს უფროსი შვილი და, მხიარულების ხმა რომ მოესმება, იკითხავს, რა ხდებაო; და როცა მიზეზს აუწყებენ – განრისხდაო, ამბობს მასზე უფალი: „არა უნდა შინა შესვლად” – ისე ძლიერ განრისხდა უფროსი ძმა. მაშასადამე, მან მამის სახლიც და თავად მამაც კი უარყო ამ მიზეზით.
მამა თავისი უფროსი შვილისადმიც იჩენს თავმდაბლობას: „ხოლო მამაჲ მისი გამოვიდა და ჰლოცვიდა”, – ევედრებოდაო. ხედავთ, როგორი სიმდაბლე აქვს უფალს! კარგად დავაკვირდეთ ამ უფროსი შვილის საქციელს – განა ჩვენც ასე არ ვიქცევით ხოლმე? აგერ, ვიღაცა უსამრათლოდ მოიქცა, მაგრამ ეს, ჩვენი ფიქრით, ცუდი ადამიანი მაინც აღზევდა – აღზევდა დაუმსახურებლად, ესეც ჩვენის ფიქრით მიღებული დასკვნაა. მიზეზიც კი არ ვიცით, რის გამო აღზევდა იგი, მაგრამ მაგას რა მნიშვნელობა აქვს. და რაკი დაუმსახურებლად აღზევდა, ჩვენს გულში იმწამსვე იფეთქებს ამბოხი ყველასა და ყველაფერის წინააღმდეგ – ღმერთის საწინააღმდეგოც კი. ვიწყებთ წუწუნს: თუკი ღმერთი არსებობს, რატომ არ სჯის ან რატომ მისცა ეს წყალობა; აბა, იმას უნდა ჰქონდეს ეს და მე კი არა?! და ა. შ.
ამბოხი იმ მიზეზით იწყება, რომ ჩვენ ჩვენი სიმართლით განვსჯით ყოველივეს. დიახ, ჩვენ გვაქვს ჩვენი სიმართლე და მას სამართლიანობას ვეძახით, ამ სამართლიანობის საზომით ვზომავთ და ვწონით ყოველივეს. უძღები შვილის იგავში მართლაც დარღვეულია ამგვარი, ადამიანური სამართლიანობა, ისევე, როგორც მეზვერისა და ფარისევლის იგავში. ვიმეორებ, ამიტომაც არ არის ეს იგავები ადამიანის, მოკვდავის გონების ნაყოფი. ამ იგავებში ვერ მოვიძიებთ ჩვენეულ სამართალს, ჩვენეულ გაგებას სიკეთისა და ბოროტებისა. დიახ, სამართალი აშკარად დარღვეულია. მაგრამ რის გამოა დარღვეული ეს სამართალი, რა ჩაენაცვლა ამ სამართალს? – სიყვარული, ღვთაებრივი სიყვარული ჩაენაცვლა! ღმერთი სიყვარულიც არის, ჭეშმარიტებაც, სიმართლეც და მსაჯულიც, მაგრამ მას იმდენად ვუყვარვართ, რომ სამართლიან (ჩვენი გაგებით!) მსაჯულად აღარ რჩება ჩვენ მიმართ. ასეც შეიძლება ითქვას – ღმერთი-სიყვარული და ღმერთი-სამართლიანი მსაჯული, თითქოსდა, ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს, და ეს ჩვენ გამოა, ჩვენდამი სიყვარულის გამოა უფალი ღმერთი მოყვარული მსაჯული.
წმიდა ისააკ ასურის სიტყვები მინდა გავიხსენო, რაც გამაოგნებლად იმოქმედებს ყოველ მორწმუნეზე. წმიდა მამა ამბობს: ღმერთი არ არის სამართლიანი მსაჯული, იგი მოსიყვარულე მამააო; ღმერთი რომ სამართლიანი იყოს, მხოლოდ ღვთაებრივი სამართლიანობის შესაბამისად გვეპყრობოდეს, უკვე დიდი ხნის წინათ სამუდამოდ განგვიწესებდა ჯოჯოხეთსო. ასე რომ, ჩვენ უნდა ვეცადოთ, ჩვენი წარმოდგენები, ჩვენი ცნობიერება, მთლიანად ჩვენი მენტალიტეტი, ჩვენი სულიერება, გული, გრძნობები – ყოველივე და ყველაფერი აღივსოს წმიდა წიგნით – წმიდა სახარებით. ერთხელ და სამუდამოდ უნდა დაირღვეს ჩვენი ცრუ წარმოდგენები სიყვარულზე, სიკეთეზე, სამართლიანობაზე, ქრისტიანობაზე. ჩვენ უნდა ვისწავლოთ იმგვარი აზროვნება, როგორსაც წმიდა სახარება გვასწავლის. მთელი ჩვენი არსება უნდა განმსჭვალოს სახარებამ. ამისთვის გვამზადებს ჩვენ ეკლესია, და მარხვასაც ამ მზადებისკენ წარმართავს.
თუ ჩვენ გვინდა, რომ მეტ-ნაკლებად მაინც დავემსგავსოთ ჭეშმარიტ ქრისტიანებს, ამ მარხვაში მაინც, და შემდეგაც, რა თქმა უნდა, – დიდმარხვის ჩამთავრების მერე, როგორმე უნდა შევინარჩუნოთ ის, რასაც მარხვის განმავლობაში მივაღწიეთ. ბოლოს და ბოლოს, ხომ უნდა აღვიჭურვოთ მართებული წარმოდგენა ქრისტიანობაზე! ხომ ხედავთ, ამ საკვირაო საკითხავებში მარხვის ან დიეტის ხსენებაც კი არ არის. ეს საკითხავები შეგვაგონებს და გვიქადაგებს ჩვენი ცნობიერების გამოსწორებას, სიწმინდეს, რადგან ყველაზე დიდი უბედურება არის თვითრჯულობა და სიამაყე, როცა მაინც შენი სიმართლეა შენთვის ჭეშმარიტი სიმართლე, სიყვარულის ეტალონიც შენი სიყვარული გგონია. ეკლესია კიდევ ერთხელ დაგვაფიქრებს ამაზე და გვაფრთხილებს, რომ სხვების ლანძღვა-გინება, განკითხვა იმ ფარისეველსა და ამ უფროს ძეს დაგვამსგავსებს – არც ერთი მათგანი არ არის მართალი, უფლის განმარტებით, იმ ორ ცოდვილზე უარესებიც კი არიან! დიახ იმ მეზვერესა და ამ უმცროს, უძღებ შვილზე, რადგან ერთმაც და მეორემაც დიდი სინანულით მოიპოვა ღვთის წყალობა და სულის გადარჩენა.
სინანულია საფუძველი და გასაღები ყოველგვარი სიკეთისა და, რაც მთავარია, ცხონებისა. ამინ!
მადლი უფლისა ჩვენისა იესუ ქრისტესი და სიყვარული ღმრთისა და მამისა და ზიარება სულისა წმიდისა იყოს თქვენ ყოველთა თანა, ამინ!
დეკანოზი თეოდორე გიგნაძე
8 თებერვალი, 2004 წელი