წიგნიდან: „ღმერთი როგორიც არის“
I თავი – «სიკვდილის ცოდნის (ხსოვნის) მადლი»
ΙΙ თავი – «ღვთისმოშიშების შესახებ»
ΙII თავი – «სინანულისა და აღსარების შესახებ»
IV თავი – «აღსარებისა და სულიერი ბრძოლის შესახებ»
V თავი – «სულიერი მგლოვარების შესახებ»
VI თავი – «შეურყეველის ძიებაში გამოვლენილი მერყეობები»
VII თავი – „კურთხევაა იცოდე გზა“ (I ნაწილი)
თავი VII
„კურთხევაა იცოდე გზა“ (II ნაწილი)
სახარებაში ჩამოყალიბებულ სწავლებათა ღვთაებრივ წარმომავლობაზე კიდევ ის მეტყველებს, რომ ამ სწავლებათა მატარებლები მათი კულტურული დონის მიუხედავად დაუსაბამო ცოდნას გულით ატარებენ: „აღგიარებ შენ, მამაო, უფალო ცისა და ქუეყანისო, რამეთუ დაჰფარე ესე ბრძენთაგან და მეცნიერთა და გამოუცხადე ესე ჩჩჳლთა. ჰე, მამაო, რამეთუ ესრეთ სათნო-იყო შენ წინაშე“ (ლუკ. 10:21). მოციქულებს, რომლებიც ჩვილები იყვნენ ადამიანურ სწავლებაში, ქრისტემ უმთავრესი ჭეშმარიტებების რეალური ცოდნა მისცა (შეად. იოან. 17:3[1]).
ვინც შეიცნო მამა, რომელიც ზეცაშია, მასში მარადიული ცოდნაა დაუნჯებული: „… გიხაროდენ, რამეთუ სახელები თქუენი დაიწერა ცათა შინა“ (ლუკ. 10:20).
ქრისტიანულად ცხოვრება შეუძლებელია, ქრისტიანულად მხოლოდ სიკვდილია შესაძლებელი, მაგრამ იმ სიკვდილით, რასაც ამქვეყნიურობისათვის სიკვდილი ჰქვია. ეს კვდომა არც ადვილად და არც უბრალოდ შეიძლება განხორციელდეს. ამის შესახებაა ნათქვამი: „იგი იწრო არს ბჭე და საჭირველ გზაჲ, რომელი მიიყვანებს ცხორებასა, და მცირედნი არიან, რომელნი ჰპოებენ მას“ (მათ. 7:14).
ყველაფერ იმას, რაც ამ დრომდე კაცობრიობას შეუქმნია, სახარება ერთმნიშვნევლოვნად აღემატება. როგორ უნდა გათავისუფლდე იმ საშინელი დაავადებისაგან, რომლითაც ადამის მოდგმის მტერმა, ადამიანი თავისი არსებობის საწყისშივე დააზარალა (დაბ. 3: 1-6)? რა გზით შეიძლება ადამიანებს გააგებინო, რომ ის უკიდურესობამდე უჩვეულო ადამიანი, – იესო ქრისტე – ჭეშმარიტად დაუსაბამო ღმერთია, ყოველი არსების შემომქმედია, ის არის, რომელიც მოსეს გამოეცხადა სახელით „მე ვარ“? რომელი ჭკუათმყოფელი შეიძლება მივიდეს იმ უგუნურობამდე და ღმერთად ის ადამიანი აღიაროს, რომელიც დამნაშავეთა მიერ არის ჯვარცმული?.. მეორე მხრივ, ვერაფერს იზავ, ის ვინც ქრისტეს ღმერთობას ვერ დაიჯერებს, ვერც ერთი სხვა გზით განღმთობას ვერ ეზიარება. ასეთი ღმერთი შეიძლება – მხოლოდ გულით წმინდა ბავშვებმა ან ისეთმა იწამოს, ვინც თავისი დაცემულობა და არარაობა გააცნობიერა და ინტუიციურად ღმერთი თავისიანად შიგრძნო. ქრისტე იმათ სწამთ, ვისაც სწამს საკუთარი პიროვნების განღმრთობისა. რწმენა და ურწმუნოება, ზოგადად ადამიანის შესახებ მაღალ ან დაბალ წარმოდგენასთან პირდაპირ არის დაკავშირებული. მორწმუნისათვის იესოს ჯვარცმა, ანუ ის თუ რისთვის და როგორც იქნა ქრისტე ჯვარცმული, უმნიშვნელოვანესი მტკიცებულებაა მისი ღმერთობისა. შეხედეთ, როგორ გააცნობიერა ეს მოწმობა ქრისტიანთა ყოფილმა მტერმა პავლემ. „რამეთუ მომავლინა… სახარებად, არა სიბრძნისა სიტყჳთა, რაჲთა არა ცალიერ იყოს ჯუარი იგი ქრისტესი. რამეთუ სიტყუაჲ იგი ჯუარისაჲ წარწყმედულთა მათთჳს სიცოფე არს, ხოლო ჩუენ ცხორებულთა… ძალ ღმრთისა არს. რამეთუ წერილ არს: წარვწყმიდო სიბრძნე იგი ბრძენთაჲ და მეცნიერებაჲ იგი მეცნიერთაჲ შეურაცხ-ვყო… არა განაცოფა ღმერთმან სიბრძნე იგი ამის სოფლისაჲ? რამეთუ ვინაჲთგან სიბრძნჲთა მით ღმრთისაჲთა ვერ იცნა სოფელმან სიბრძნითა თჳსითა ღმერთი (მის ქმნილებაში), ჯერ-იჩინა ღმერთმან ქადაგებითა მით სისულელისაჲთა ცხორებაჲ მორწმუნეთაჲ მათ. ვინაჲთგან ჰურიანიცა სასწაულსა ითხოვენ, და წარმართნი სიბრძნესა ეძიებენ. ხოლო ჩუენ ვქადაგებთ ქრისტესა ჯუარ-ცუმულსა: ჰურიათა სამე საცთურ, და წარმართთა სისულელე. ხოლო მათვე ჩინებულთა ჰურიათა და წარმართთა ქრისტე ღმრთისა ძალ არს და ღმრთისა სიბრძნე. რამეთუ სულელი იგი ღმრთისაჲ უბრძნეს კაცთა არს, და უძლური იგი ღმრთისაჲ უძლიერეს კაცთა არს… ხოლო სიბრძნესა ვიტყჳთ სრულთა მათ მიმართ, ხოლო სიბრძნესა არა ამის სოფლისასა… არამედ ვიტყჳთ სიბრძნესა ღმრთისასა, საიდუმლოდ დაფარულსა მას, რომელი-იგი პირველადვე განაჩინა ღმერთმან უწინარეს საუკუნეთა სადიდებელად ჩუენდა. არამედ ვიტყჳთ სიბრძნესა ღმრთისასა, საიდუმლოდ დაფარულსა მას, რომელი-იგი პირველადვე განაჩინა ღმერთმან უწინარეს საუკუნეთა სადიდებელად ჩუენდა… ჩუენ ღმერთმან გამოგჳცხადა სულისა მიერ თჳსისა… ხოლო ჩუენ სული არა ამის სოფლისაჲ მოგჳღებიეს, არამედ სული იგი, რომელ არს ღმრთისაგან“ (1 კორ. 1:17-25; 2:6-12).
ჩვენ ვსულმოკლეობთ, მაგრამ ქრისტე გვეუბნება: „ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იოან. 16:33). თუ მან სძლია „სოფელს“ (ბერძ. „კოსმოსს“), ეს ნიშნავს, რომ ის, არა მხოლოდ როგორც ღმერთი, არამედ, როგორც ადამიანი, მაგრამ უკვე ზექვეყნიური, ქმნილებაზე მაღლა დადგა. და ყოველი ვისაც სწამს იგი, სინანულში „ცოდვის სჯულზე“ გამარჯვებული (შეად. რომ. 7:23[2]), ემსგავსება ქრისტეს და თვითონაც ზექვეყნიური ხდება.
მამაო „სიტყუანი, რომელნი მომცენ მე, მივსცენ მათ… ცნეს ჭეშმარიტად, რამეთუ შენგან გამოვედ, და ჰრწმენა, რამეთუ შენ მომავლინე მე. მამაო, რომელნი-ესე მომცენ მე, მნებავს, რაჲთა, სადაცა მე ვიყო, იგინიცა ჩემ თანა იყვნენ, რაჲთა ხედვიდენ დიდებასა ჩემსა, რომელი მომეც მე, რამეთუ შემიყუარე მე უწინარეს სოფლის დაბადებისა“ (იოან. 17:8, 24).
ჭვრეტდე ამ დიდებას ნიშნავს – თავად ამავ დიდებაში იყო. იმისათვის, რათა ოდნავ მაინც შეიგრძნო: „ვინ არს ესე?“ (მათ. 21:10), მისივე მცნებებში დამკვიდრებით აუცილებლად მასვე უნდა მიემსგავსო. ვინც მთელი რწმენით მას არ გაჰყვა, ვინც ყოვლითა გულითა და ყოვლითა გონებით იგი არ შეიყვარა, ვინც მისი სიყვარულის გამო საკუთარი ეგო არ მიატოვა, საკუთარი უგუნურების გამო მის განკითხვას ნუ შეეცდება (შეად. 1 კორ. 2:14[3]). აქ მართალი დუმილი სჯობს, რადგან მასში, ღმერთის ძესა და მამის დიდებაში არაფერია განსაკითხავი. თუ მეცნიერებასა და ხელოვნებაში გენიოსის ან ვირტუოზის შესაფასებლად რამენაირად დარგთან უნდა იყო დაახლოვებული; იგივეს მოითხოვს სულიერების გაგებაც. მაგრამ ვინც გულრწფელად იტყვის, სურს რომ თავისი ცოდნა უფლის კლდეზე ააშენოს (მათ. 7:24-29[4]), ის ნელ-ნელა უეჭველად გამოიკვლევს „ვინ არს ესე“.
უფალმა ბრძანა: „და არავინ იცის ძე, გარნა მამამან; არცა მამაჲ ვინ იცის, გარნა ძემან, და რომლისაჲ უნდეს ძესა გამოცხადების“ (მათ. 11:27). ესე იგი საუბარია მათზე, ვისაც თავად ძე ამოირჩევს: „ვერვის ჴელ-ეწიფების მოსლვად ჩემდა, უკუეთუ არა მამამან“ (იოან. 6:44). გამოდის მამა თავად უხმობს; „არავინ მოვიდეს მამისა, გარნა ჩემ მიერ“ (იოან. 14:6). აქედან ჩანს, რომ მამასთან მხოლოდ ძისგან არის მისასვლელი.
ადამიანი ჭეშმარიტად დიდი საიდუმლოა. არარაობისგან შექმნილი, ის უქმნელ მყოფამდე მაღლდება. ღმერთმა იმდენად შეიყვარა ადამიანი, რომ მასზე უზომოდ და თავდაუზოგავად ზრუნავს. როგორც ღმერთი აღემატება ყველაფერს რაც რეალურად სამყაროშია, ისე სულიწმიდის მადლით განღმრთობილი ადამიანია აღმატებული და ძვირფასია მთელს გალაქტიკებზე. სწორედ ამგვარი თვითშეგნებით ხასიათდება ქრისტიანი და ამის მიღმა კაცი ადამიანად არ აღიქმება „ღირსად ხჳდოდით ჩინებითა მით, რომლითა იჩინენით“ (ეფ. 4:1).
ჩნდება კითხვა: ამგვარი კადნიერება გადამეტებული სიამაყიდან ხომ არ მომდინარეობს? რა თქმა უნდა, არა, თუ ჩვენ მივყვებით ქრისტეს გზას: „რამეთუ სახე მიგეც თქუენ, რაჲთა, ვითარცა-ესე მე გიყავ თქუენ“ (იოან. 13:15). ან თუ მივბაძავთ მოციქულებს და ჩვენს მამებს: „მობაძავ ჩემდა იქმნენით, ვითარცა მე ქრისტესა“ (1 კორ. 11:1).
მათეს სახარების მე- 16 თავში ყოველივე ამის შესახებ მთელი სწავლებაა წარმოდგენოლი.
იესო „…ჰკითხვიდა მოწაფეთა თჳსთა და ჰრქუა: რაჲ თქჳან კაცთა ძისა კაცისა ყოფად? ხოლო მათ ჰრქუეს: რომელთამე იოვანე ნათლის-მცემელი, რომელთამე ელია და სხუათა იერემია გინა ერთი წინაწარმეტყუელთაგანი. ხოლო მან ჰრქუა მათ: თქუენ ვინ გგონიე მე ყოფად? მიუგო სიმონ-პეტრე და ჰრქუა მას: შენ ხარ ქრისტე, ძე ღმრთისა ცხოველისაჲ. მიუგო იესუ და ჰრქუა მას: ნეტარ ხარ შენ, სიმონ, ბარ იონა, რამეთუ ჴორცთა და სისხლთა არა გამოგიხცადეს, არამედ მამამან ჩემმან ზეცათამან. და მე გეტყჳ შენ, რამეთუ შენ ხარ კლდე, და ამას კლდესა ზედა აღვაშენო ეკლესიაჲ ჩემი, და ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან მას. და მიგცნე შენ კლიტენი სასუფეველისა ცათაჲსანი; და რომელი შეჰკრა ქუეყანასა ზედა, კრულ იყოს იგი ცათა შინა; და რომელი განჰჴსნა ქუეყანასა ზედა, ჴსნილ იყოს იგი ცათა შინა. მაშინ (იესომ) ამცნო მოწაფეთა თჳსთა რაჲთა არავის უთხრან, ვითარმედ იგი არს იესუ ქრისტე. მიერითგან იწყო იესუ უწყებად მოწაფეთა თჳსთა, ვითარმედ: ჯერ-არს მისა იერუსალჱმდ აღსლვაჲ და ფრიად ვნებაჲ მღდელთ-მოძღუართაგან და მწიგნობართა და მოხუცებულთა, და მოკლვად და მესამესა დღესა აღდგომად. და მოუჴდა მას პეტრე (რომელსაც ჯერ ჩვენი გამოხსნის გზა ვერ შეეცნო) და იწყო ბრალობად მისა და ჰრქუა: შენდობა იყავნ შენდა, უფალო, არა იყოს ეგრე. ხოლო თავადი მიექცა პეტრეს და ჰრქუა: წარვედ ჩემგან, სატანა, საცთურ ჩემდა ხარ, რამეთუ არა ჰზრახავ ღმრთისასა, არამედ კაცთასა. მაშინ ჰრქუა იესუ მოწაფეთა თჳსთა: რომელსა ჰნებავს შემოდგომად ჩემდა, უარყავნ თავი თჳსი და აღიღენ ჯუარი თჳსი და შემომიდეგინ მე. რამეთუ უკუეთუ ვისმე უნდეს სული თჳსი განრინებად (გადარჩენა), წარიწყმიდოს იგი (დაღუპავს მას); და რომელმან წარიწყმიდოს სული თჳსი ჩემთჳს, მან პოოს იგი. რამეთუ რაჲ სარგებელ ეყოს კაცსა, უკუეთუ სოფელი ყოველი შეიძინოს და სული თჳსი იზღვიოს? ანუ რაჲ მისცეს კაცმან ნაცვლად სულისა თჳსისა? რამეთუ მოსლვად არს ძჱ კაცისაჲ დიდებითა მამისა თჳსისაჲთა ანგელოზთა მისთა თანა, და მაშინ მიაგოს კაცად-კაცადსა საქმეთა მათთაებრ. ამენ გეტყჳ თქუენ, რამეთუ: არიან ვინმე აქა მდგომარეთაგანნი, რომელთა არა იხილონ გემოჲ სიკუდილისაჲ, ვიდრემდე იხილონ ძე კაცისაჲ, მომავალი სუფევითა თჳსითა“ (მათ. 16:13-28[5]).
სახარების ამ მონაკვეთში ჩვენ მოცემული გვაქვს ამომწურავი ცოდნა „იწრო ბჭისა და საჭირველი გზის“ შესახებ. როდესაც უმრავმა ხალხმა ქრისტე დიდ წინასწარმეტყველად, ხოლო მოციქულებმა „ძედ ღმრთისა ცხოველისად“ მიიჩნიეს, მაშინ მან მომავალი ვნებებისა და სიკვდილის შესახებ „ამცნო მოწაფეთა თჳსთა“. რაც შეეხება პეტრეს „ადამიანურ“ გრძნობებს უფალმა მკაცრად უპასუხა: „წარვედ ჩემგან“ და საკუთარი ჯვრის აღების შესახებ სწავლება გააგრძელა; მივიდა უკიდურეს იდეებამდე, რომლის მიხედვითაც: საკუთარი სულის მარადიული ცხოვრებისათვის, უნდა მოკვდეს ყველაფერი რასაც მიწიერი სურვილი ჰქვია. ადამიანის პიროვნული სული იმდენად ფასეულია, რომ მიყენებული მცირედი სულიერი „ზიანი“ მთელი ამქვეყნიური სიკეთეებითაც ვერ გადაიფარება. თავის ეკლესიას, რომელსაც „ბჭენი ჯოჯოხეთისანი ვერ ერეოდიან“, იესო მისი ღვთაებრიობის აღმსარებლობაზე აშენებს. ის რომ უფალი ჭეშმარიტი არ იყოს, მაშინ ვერც ეკლესია და ვერც სხვა ვერავინ, ვერც ამა სოფელს და ვერც ჯოჯოხეთს ვერ დაამარცხედა.
და კვლავაც გვესმის მისი დაუსაბამო სიდიადისა და ძალაუფლების შესახებ, რაც ზოგიერთი იქ მყოფისათვის, იქ დგომის დროს ვლინდება. ბოლოს ეს თაბორის მთაზე მაშინ მოხდა, როდესაც იესო ლოცულობდა და ემზადებოდა „განსლვასა მას მისსა, რომელი ეგულებოდა აღსრულებად იერუსალჱმს“ (ლუკ. 9:31); მაშინ მოციქულებმა მოსე და ელია იხილეს, სულიწმიდას უქმნელმა ნათელმა, ჩრდილით დაბურა ისინი და ღრუბლით გაისმა: „ესე არს ძე ჩემი საყუარელი, ამისი ისმინეთ“ (ლუკ. 9:35).
ძალიან მოკლე დროში განხორციელდა უსასრულო დიდება და შემდეგ სულით ჯოჯოხეთში ჩასვლა. ასეთია გზა ჭეშმარიტებისა: ქრისტიანი საკუთარ პიროვნებას ტანჯვისათვის ამზადებს და სანაცვლოდ, მამისგან გულმოწყალებას ღებულობს, ასეთ დიდ ლმობიერებას სხვა უფრო ადექვატური ეპითეტი არ მოეძებნება. ამგვარია ქრისტეს სიმდიდრიდან ჩვენთვის ჭარბად ბოძებული სიცოცხლე (შეად. იოან. 10:10[6]): ქრისტეს ცხოვრება თავად მოიცავს ჯოჯოხეთსაც და სასუფეველსაც; მასში უკიდურესი ტანჯვაც და სრული ნეტარებაც იგულისხმება. ის არის რამაც პატარა კაცი დიდებულად, უნივერსალურად და ღმერთშემოსილად უნდა აქციოს… დასანანია, რომ „მცირედნი არიან, რომელნი ჰპოებენ მას“ (მათ. 7:14).
მამის საჩუქარი გაცილებით აღემატება ყველაფერ იმას, რაც შეგვიძლია ჩვენ გავიღოთ. როდესაც მამისგან უანგარიშო სიკეთე გადმოდის ადამიანზე, მაშინ ადამიანში ისეთმა ძალამ შეიძლება მოიკალათოს, რასაც ამპარტავნული პაროკსიზმი ეწოდება. როგორ შეიძლება ავხსნათ ესოდენ დიდი დაცემა? ამ შემთხვევაშიც უდაბნოში ქრისტეს ცდუნების მცდელობის მაგალითი დაგვეხმარება. ჩვენ კი მისი ამ სიტყვების შინაარსს ჩავწვდეთ: „ხოლო შენ, კაპერნაუმ, ნუ ცადმდე აჰმაღლდები, არამედ ჯოჯოხეთადმდე შთაჰჴდე“ (მათ. 11:23).
იმისათვის, რათა უფრო ნათლად გამოვხატოთ ჩვენი ქრისტიანული ცხოვრების სახე, წმინდა მამების მსგავსად ანალოგიის მეთოდს მივმართავთ. როდესაც შევცქერით საუკუნოვან ხეს, რომელიც თავისი ვარჯით ზეცას ეხება, ვხვდებით, რომ ფესვების სიმრავლე, რომლითაც მას მიწა ჩაუბღუჯავს, მისსავე მასას შეეფერება. თუ ნიადაგში ფესვები შესაბამისად არ განლაგდა, ისინი ხეს ვერც გამოკვებავენ, ვერც მცირე ქარს ვერ შეეწინააღმდებიან და ხე წაიქცევა. ასევე ხდება ადამიანის სულიერ ცხოვრებაში. თუ გესმის ქრისტეში შენი მოწოდების სიდიადე, ანუ გაიგე ჩვენი შვილად მიღებისა და მარადიული ღვთაებრივი სათათბიროსათვის განმზადების მნიშვნელობა და თუ შესძელი და შეიმეცნე, რომ ეს მოხდა „უპირატეს ჟამთა მათ საუკუნეთა“ (2 ტიმ. 1:9), ამპარტავნებით (უფესვებოდ) არ ავმაღლდებით და დიად მოწოდებას მოკრძალებით ვეზიარებით. იმისათვის, რომ ჭეშმარიტი ქრისტიანული ბრძოლიდან გამარჯვებული გამოვიდეთ ყოველი ჩვენგანისათვის ქვემოთ, ჯოჯოხეთური სიბნელისაკენ მოძრაობაც აუცილებელია. მუდმივად უნდა გვახსოვდეს, რომ საწყისშივე არარაობანი ვართ და ბრძოლა ჩვენს მუდმივ თვითგაკიცხვაში უნდა ვლინდებოდეს. და რაც უფრო შორს მიდის ადამიანი თვითგვემაში, მით უფო მეტად უახლოვდება მისი სიმაღლე უფალს. დაწერილია: „გეტყჳ თქუენ… რამეთუ ყოველმან რომელმან აღიმაღლოს თავი თჳსი, იგი დამდაბლდეს; და რომელმან დაიმდაბლოს თავი თჳსი, იგი ამაღლდეს“ (ლუკ. 18:14).
ძალიან ბევრია ვისაც თავისი გამოცდილებით ლოცვის კეთილი ნაყოფი არ უგემია და არ იცის, რომ სწორედ ლოცვა აძლევს ადამიანს აღუწერელად დიადი სამყაროს ხილვის უნარს: ჯოჯოხეთის პირქუში სიღრმეებიც ამ სამყაროშია და რწმენის გარეშე აღდგომის გასხივოსნებული ზეციური სფეროები და ყოველგვარი ტანჯვა სისულელეა: ყოველგვარ აზრს კარგავს ყველაფერი რწმენის გარეშე; ასეთ უგუნურებას შეუძლია ჭირვეული სული დააშოშმინოს, მაგრამ ადამიანი სულის სიღრმეში მოკალათებული ამპარტავნებისგან ვერ განიკურნება; ის გაიმდიდრებს ცხოვრებისეულ გამოცდილებას, მაგრამ უკვდავების გრძნობას რწმენით აღვსილი ლოცვის გარეშე ვერ გააღვივებს; სხეულსაც, გულსაც და გონებასაც ურწმუნოება ნელნელა ისე გაანადგურებს რომ ადამიანის სულს ღმერთს არ გააკარებს. ყველაფერი მხოლოდ მაშინ იცვლება, როდესაც სამშვინველი უმაღლესი ნათლით შეიმოსება: რინდს მიეცემა ყოველგვარი მიწიერი საცდუნებელი და სული მარადიულობის შესამეცნებლად გაიმართება. ამ კურთხევით შემკობილი მლოცველისათვის ყოველგვარი მიწიერი მდგომარეობა (სოციალური, მატერიალური და სამეცნიეროც კი) „დროებით შესამკობლად“ აღიქმება და ადამიანი მიწიერი მიღწევებისთვის აღარა ზრუნავს. და თუ ის შეძლებს დარჩეს თავის თავმდაბლობაში, უფრო მეტს ნახავს და მეტ არაამქვეყნიურ საიდუმლოს ეზიარება.
ქრისტეში ლოცვით მყოფ ადამიანს, შინაგანად, სულსა და გონში, უტყუარი ცოდნა ეძლევა იმის შესახებ, რომ ის მარადიულ, ღმერთკაცურ ყოფიერებაში ხელშეუვალი განძის მფლობელი ხდება. ამიტომ ყოველი კეთილი საქმე, ვის მიერაც არ უნდა იყოს გაკეთებული მისთვის საერთო გადარჩენის საქმედ აღიქმება და ეს მას ახარებს (შეად. ლუკ. 15: 31-32[6])
ჯოჯოხეთის განადგურება ორ ძირითად მხარეს მოიცავს: პირველი – ეს არის საკუთარ თავში წყვდიადის ძლევა, ხოლო მეორე – იმ ღვთაებრივი თავისებურების მოხვეჭა, რომელსაც ყველა ქმნილებისადმი გულითადი სიყვარული შეიძლება ვუწოდოთ. ამ სიყვარულით არის აღვსილი მთელი შესაქმე, მთელი სამყარო. ეს სიყვარული, ტყვეობიდან გამოხსნილ სულებს სულიწმიდით გადაეცემათ. მარადიულობას „დრო და ხანი“ არ გააჩნია, ყოველგვარ საუკუნეობრივ ხანგრძლივობას ის თავის თავში მოიცავს, მარადიულობაში სრულად სუფევს ქმნილი სამყაროცა და ზესივრცობრივი სივრცობრიობაც. მოძმის დიდება მისი დიდებაა. დიდი სიკეთეა ხედავდე ღვთის მადლით გასხივოსნებულ სახეებს; და რაც უფრო მეტია მათი ნათელი, მით ბრწყინვალეა სანახაობა. მომავლის სამეფო წმინდანისათვის სიყვარულის სიმხურვალითაა გაჯერებული და ამ სამეფოთი ტკბობის საშუალებას უფალი მას წინასწარ, აქვე, ამქვეყნად აძლევს. ღვთაებრივი სიყვარული ჯოჯოხეთსაც მოიცავს. და ჩვენ ახლა უკვე ვიცით, რომ უკვე ამქვეყნიურ ცხოვრებაში ჯოჯოხეთში ჩვენი ჩასვლა – სრულყოფისაკენ მიმართული მართალი გზაა.
ჩვენი მიწიერი გამოცდილება ვერ წვდება აბსოლუტურ სისრულეს. მაგრამ ამით მისი უეჭველობა არ მცირდება. მოციქული პავლე ამ წმინდა მოვლენის შესახებ ბრძანებს: „სიყუარული არასადა დავარდების, გინა თუ წანაწარმეტყუელებანი განქარდენ, ანუ თუ ენანი და-ვე-სცხრენ, გინა თუ მეცნიერებანი განქარდენ. რამეთუ მცირედ-რაჲმე ვიცით და მცირედ-რაჲმე ვწინაწარმეტყუელებთ. ხოლო რაჟამს მოიწიოს სრული იგი, მაშინ მცირედიცა იგი განქარდეს-ვე. ოდეს-იგი ვიყავ ყრმა, ვიტყოდე ვითარცა ყრმაჲ, შერაცხილ ვიყავ, ვითარცა ყრმაჲ; ხოლო ოდეს ვიქმენ მამაკაც, დაუტევე სიყრმისაჲ იგი. რამეთუ ვხედავთ აწ, ვითარცა სარკითა და სახითა, ხოლო მაშინ პირსა პირისპირ. აწ ვიცი მცირედ, ხოლო მერმე ვიცნა, ვითარცა შევემეცნე. ხოლო აწ ესერა ჰგიეს სარწმუნოებაჲ, სასოებაჲ და სიყუარული, სამი ესე; ხოლო უფროჲს ამათსა სიყუარული არს“ (1 კორ. 13:8-13[7]).
თუ იცი გზა, ჯოჯოხეთშიც დაცული ხარ, მაგრამ ეს არ არის იმის საბაბი, რომ ტანჯვა „მოჩვენებად“ გვეჩვენებოდეს: დიდი ვაი-ვაგლახით გვიხდება ვნებების წყვდიადის გავლა, რაც დაცემული ადამის ყოველი შთამომავალისთვის არის დამახასიათებელი; მაგრამ ჯოჯოხეთის ტყვეები მაინც არ ვხდებით, დაწერილია: „გონით ჯოჯოხეთში იდექი – და სასოწარკვეთას არ მიეცე“. ჩვენ ამ წყვდიადმა ზედმეტად არ უნდა შეგვაშინოს, რადგან დაცემის შემდეგ, მის გარეშე, შეცნობადობა სრულყოფილად ვერ იმოქმედებს.
ამა თუ იმ სამეცნიერო დარგში, როგორი წარმატებულიც არ უნდა იყოს ადამიანი მან არასოდეს უნდა დაივიწყოს თავისი მეცნიერების „ელემენტარელი“, ანუ ძირითადი დებულებები; ჩვენც ასევე ვართ, სანამ ამ სხეულში სრულად ვეყრდნობით მეთოდს, რომელიც მამებისა და ჩვენში მომქმედი ღვთაებრივი სულის საშუალებით შეგვისწავლია: ჩვენში არსებული ცოდვის კანონის მომქმედ ნარჩენებს რისხვითა და სიძულვილით ვეტყვით, რომ უძირო სიბნელის ცეცხლში დაინთქან; რადგან არ არსებობს სხვა სახის ცეცხლი, რომელიც ჩვენი ვნებების მოქმედებას ჩააქრობდა. და რა? ის, რომ, როდესაც მწუხარებით აღვსილი ლოცვა ჩვენში ვარვარებს და ჩვენი გულიც დაუძლურებულია, მაშინ სრულიად მოულოდნელად მამშვიდებელი ზეციური გამოგვიჩნდება. როდესაც ჩვენი ხრწნადობის შეგრძნების გამო ჩვენ სულს უიმედობა დაეუფლება, სწორედ მაშინ, მოულოდნელად, ჩვენზე გადმოვა ციური ძალა და უხრწნელებით შევიმოსებით. მოციქული პავლე ასე აღწერს ამ მოვლენას: „ხოლო რა ჟამს განხრწნადმან ამან შეიმოსოს უხრწნელებაჲ და მოკუდავმან ამან შეიმოსოს უკუდავებაჲ, მაშინ აღესრულოს სიტყუაჲ იგი წერილისაჲ: დაინთქა სიკუდილი ძლევითა“ (1 კორ. 15:54). როდესაც ჩვენ სულს ღრმა უკუნის შიშის ზარი დაეცემა, უმშვენიერესი ნათელი ამ სიბნელეს ნათელ დღეთ აქცევს, ზე აგვიტაცებს და მამას მიგგვრის როგორც უძღებ შვილს.
რით შეიძლება ეს კონტრასტი აიხსნას? რატომ ხდება, რომ ღმერთის წინაშე ჩვენი მკაცრი თვითგვემა გვამართლებს? იქნებ იმიტომ, რომ ცოდვით შეპყრობილთათვის ყოვლისაღმკვეთი ძალა სწორედ ასეთი ყოფითი სიმართლეა? და მართლაც, მსოფლიო ტრაგედიის საწყისებს მხოლოდ ასეთი აღმსარებლობა შეიძლება ჩასწვდეს, (შეად. დაბ. თავი 3) ჩვენში მხოლოდ მას შეუძლია გახსნას „სივრცე“ ჭეშმარიტების სულისთვის, ჩვენს პირად სულში სულიწმიდას შემოსვლისათვის. ამ მადლს შევყავართ განახლებულ ნათლითშემოსილ სასუფეველში.
„ჵ სიღრმე სიმდიდრისა და სიბრძნისა და მეცნიერებისა ღმრთისაჲ! ვითარ გამოუძიებელ არიან განკითხვანი მისნი და გამოუკულეველ არიან გზანი მისნი!“ (რომ. 11:33[8]) თავად ადამიანს არ ძალუძს გზის მოძიება, მაგრამ სული, რომელიც ღვთისგან გვეძლევა, გზას თავისი გამოცხადებით გვინათებს და გამოხსნამდეც მასვე მივყავართ.
„ხოლო რაჟამს მოვიდეს ნუგეშინის-მცემელი იგი, რომელი მე მოვავლინო თქუენდა მამისა ჩემისა მიერ, სული ჭეშმარიტებისაჲ, რომელი მამისაგან გამოვალს, მან წამოს ჩემთჳს… იტყოდის და მომავალი იგი გითხრას თქუენ“ (იოან. 15:26[9]; 16:13[10]).
როდესაც მაცოცხლებელი აღსარების ცეცხლიდან ახალი ცხოვრებისათვის გამოდიხარ და მომქანცველი ტვირთი აღარ გამძიმებს, შეუძლებელია ღმერთის სადიდებელი ჰიმნი არ აღავლინო. ვინ და როგორ შეძლებს აღწეროს ამ ცეცხლში დგომის პროცესი? როგორ და ვის შეიძლება შესთავაზო ამგვარი გამოცდილება? სრულიად ბუნებრივია უსურვო ყოველ ადამიანს ღვთაებრივ ყოფიერებამდე ამაღლება; მაგრამ ვის შეუძლია იყოს უკიდურეს სასოწარკვეთაში და ამავე დროს ჯოჯოხეთურ ტანჯვას უძლებდეს? პირადად მე, დედამიწის ისტორიის უსაშინლეს პერიოდში ცხოვრებისათვის მსჯავრდებულს, ჩემი გამოცდილებიდან გამომდინარე შემიძლია ვთქვა, რომ ჩემი აზრები მარწმუნებენ: ძალიან ბევრი ჩემი თანამედროვესათვის სხვა გზა უბრალოდ არ არსებობს.
უკვე რამდენჯერმე შევეცადე ჩემი გამოცდილება იმის შესახებ გამომეთქვა, რომ შემომქმედის წინაშე ჩვენი ტოტალური აღსარების პროცესში, „ღმერთის ხატებამ“ – ადამიანმა ქმნილი არსებისათვის დაძლევადი ყველა სახის სულიერი გამოცდა უნდა გაიაროს. ის, რომ კაცი ღმერთის „ხატება და მსგავსებაა“, აშკარად გვეუბნება, რომ ყოველ ადამიანშია განღმრთობის შესაძლებლობა. ეს კი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ ცოდვა დაიძლევა (ცოდვით დამძიმებულის განღმრთობა სრული შეუსაბამობა იქნებოდა (მთარგმნ.)). რა თქმა უნდა, ამ სირთულეს ადამიანი მხოლოდ თავისი ძალებით ვერ მოაგვარებს. ეს გამარჯვება მხოლოდ ქრისტეს რწმენით შეიძლება იქნეს მოპოვებული: „რამეთუ ყოველი რომელი შობილ იყოს ღმრთისაგან, სძლევს სოფელსა და ესე არს ძლევაჲ, რომლითა სძლევს სოფელსა სარწმუნოებაჲ ჩუენი. რაჲ არს, რომლითა სძლევს სოფელსა? არამედ რომელსა ჰრწმენეს, ვითარმედ იესუ არს ძე ღმრთისაჲ?“ (1 იოან. 5:4-5[11] ) აი ასე! და კიდევ, უფალი ბრძანებს: „ამას გეტყოდე თქუენ, რაჲთა ჩემ თანა მშჳდობაჲ გაქუნდეს. სოფელსა ამას ჭირი გაქუს, არამედ ნუ გეშინინ, რამეთუ მე მიძლევიეს სოფელსა“ (იოან. 16:33). ამ ძლევაში არა მხოლოდ ყველაფერი ხილული, არამედ გონით მისაწვდომიც იგულისხმება. იობის წიგნში ვკითხულობთ: „და ჰრქუა უფალმან ეშმაკსა მას: ვინა მოხუალ შენ? მიუგო ეშმაკმან მან და ჰრქუა: მომივლიეს ყოველი ქუეყანაჲ და განმივლიეს ცასა ქუეშე და აწ აქა ვარ“ (იობ. 1:7[12]). წმინდა წერილში ცა ხშირად ღვთაებრივ სივცეს გულისხმობს, ხოლო ცის ქვეშეთში – (ეფ. 6:12[13]) ქმნილი სამყარო იგულისხმება… არც დედამიწაზე და არც კოსმოსში არ არის ისეთი ადგილი სადაც შუძლებელია ეშმაკს არ გადაეყარო. და თუ ეს უკანასკნელი, არა მხოლოდ ჩვენს სამყაროს, არამედ მთელ დანარჩენ სივრცეებსაც, როგორც „მთავარი იგი ამის სოფლისაჲ“ (იოან 12:31) აკონროლებს, მაშინ სადაც არ უნდა მოვხვდეთ ყოფიერად თუ სულიერად, ის მაინც მოვა ჩვენს საცდუნებლად. ღირსმა ბერდიდმა სილუანემ ამ საკითხზე საუბრისას ბრძანა: „გონი გონებით იპოვება… ჩვენი გონი-მტრის გონებასაა აყოლილი“. ქრისტესაც კი, როდესაც იგი უდაბნოში იმყოფებოდა ეშმაკი საცდუნებლად მიუხდა (მათ. 4:1-11; ლუკ. 4:4-14). მაგრამ აქვე უნდა გავიხსენოთ, რომ გეთსემაიაში წმინდა ლოცვის წინ უფალმა თავის მოწაფეებს უთხრა: „… მოვალს მთავარი იგი ამის სოფლისაჲ და ჩემ თანა პოოს არარაჲ“ (იოან. 14:30[14]). და აი რისი თქმა მინდა: ღმერთისკენ ამაღლების პროცესში, მტერი ყველა დონეზე ჩვენი მდევნელი და მაცდუნებელია. როდესაც ჩვენს არსებაში ნებისმიერი სახის დაავადება შემოიჭრება ან ჩვეულებრივი სიამაყე დაგვეუფლება, ის შანსს არ ტოვებს და ყოველ ასეთ შემთხვევას ღმერთისგან ჩვენი ჩამოშორებისათვის იყენებს.
რომ არ ჩამოვთვალო ცდუნებისა და წამების ყველა ის ფორმა (რისი ჩამოთვლაც პრაქტიკულად შეუძლებელია), რაც ქრისტეს მოსაგრეს შეიძლება შეხვდეს, ღირსი ბერი სილუანეს შესახებ ჩემ მიერ დაწერილი წიგნიდან ფრაგმენტებს გავიხსენებ და ძრწოლვით მოვიყვანთ „მტრის გონთან“ ბრძოლის მხოლოდ რამდენიმე ეპიზოდს,:
„ადამიანისათვის ღმერთთან ყოფნა ყოველთვის ადვილი არ არის. როდესაც ცოდვების გამო ადამიანს მადლი წაერთმევა (ეს მდგომარეობა, შეიძლება დიდხანს გაგრძელდეს), ადამიანს ღმერთი შეიძლება დაუნდობლ მტანჯველად მოეჩვენოს. ამის შემდეგ, როდესაც მიუხედავად უკიდურესად დიდი ღვაწლისა ადამიანი ღვთის წყალობას ვეღარ ღებულობს, ისე ძლიერად იტანჯება, რომ, ცხოვრებაზე უარის თქმაც კი უნდება…
რა არის მისი ტანჯვის მიზეზი? ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა ადვილი არ არის.
ღმერთის შეგრძნების და ყოფიერების მისსავ ნათელში დანახვის შემდეგ, ადამიანის სამშვინველი ამქვეყნიურობაში ვეღარც სიმშვიდეს და ვეღარც კმაყოფილებას ვეღარ გრძნობს, მას ინტერესი არაფრის მიმართ აღარ გააჩნია; და გარშემო, ყველაფერს უღმერთოდ ხედავს. ყველაფერი რაც ადამიანის პიროვნულმა სულმა, როგორც ბოროტება და სიბნელე შეიცნო, მას რაღაც დემონური ძალით ეუფლება; გრძნობათა მტკივანი ღელვა დროდადრო ბოლო წერტილსაც კი უახლოვდება; ადამიანს ექმნება შთაბეჭდილება თითქოს ღმერთმა მას ზურგი შეაქცია და მის მუდარას ყურს არ უგდებს. ადამიანი გრძნობს თავის სრულ უსუსურობას და ღმერთს უხმობს ბნელ უფსკრულში ჩაკიდებული, მისი მცდელობა უშედეგოა. იქმნება შთაბეჭდილება თითქოს ეს ტანჯვა და ტანჯვის ამოძახილი ღმერთს არ ეხება… მაგრამ ამის შემდეგ ღმერთის სამართლის შეგრძნება იწყება, თუმცა ტკივილი მაინც არ ნელდება. უღმერთობის სასიკვდილო საბურველით შემოსილის ძახილს ღმერთი წარმოდგენაში კი არა, სინამდვილეში არ უსმენს – გაუსაძლისი ტანჯვა აღარ მთვრდება. (ასეთი უღმერთობით დამძიმებულ დღეებს მტერი უდაოდ გამოიყენებს). ჩნდება შეკითხვა: რისთვის ხდება ეს ყველაფერი?…
ასეთ ძალვასა და მტეხიარებაში ადამიანის პიროვნულ სულს არ შეუძლია ღვთის მადლი, მისდამი ღმერთის ნდობა, სიწმინდესთან მიახლოვება და ღვთაებრივ ყოფაში ჩართვის პროცესი დაინახოს. სამშვინველმა მხოლოდ ერთი იცის: „ღმერთმა ის მას შემდეგ მიატოვა, როდესაც მან ღვთაებრივი ნათელი იხილა, და ისიც იცის, რომ ამის შემდეგ მისი ტკივილი და ტანჯვა უზომოდ გაიზარდა. და როდესაც ღონემიხდილი, გულმოწყალე ღმერთს ვერ ხედავს, მას ისეთი აზრები და გრძნობები ეუფლება, რომელთა გამოც დუმილი გვმართებს“.
აი, ახლა ჩემ წინაშე ჩემი ნამოღვაწარია და კითხვა მიჩნდება: მივენდო ჩემი თანამედროვეების მოწიფულობას და მათთან, როგორც ჭეშმარიტად ღვთის მაძიებლებთან ვისაუბრო, თუ მათი ჩვილობა გავითვალისწინო? მე მინდა ვთხოვო ყველას, ვინც ამ ფურცლებს გაეცნობა, ჩემთვის ილოცოს, რათა სიკეთის ნაცვლად უნებურად ვინმეს ზიანი არ მივაყენო.
ასეთ მძიმე წუთებში მტერი ადამიანში ღმერთის წინააღმდეგ ამბოხის სურვილს აღძრავს. მას – მტერს, ჩვენი მოდგმის დაცემის დღიდან ძალა შესწევს ყოველი ჩვენგანის სულის სიღრმეს ჩაწვდეს და სამყაროს ყველა ტკივილის გამო იქ დაიწყოს უფლის მტყუნება და შეწამება, მთავარ არგუმენტად კი იმას იყენებს რომ უფალია ამ სამყაროს შემომქმედი. ადამიანური გაუგებრობა ბორკილებად გადაიქცევა და როგორც გულს, ისე გონებას შფოთი ეუფლება. მაცდური ცდილობს ადამიანი უკიდურესობებისკენ მიმართოს: ყველაფერი ღვთის წინააღმდეგ აკეთებინოს.
აქ შევჩერდეთ. ზოგიერთი მტრული ქმედება ლორწოვან გარსზე მჟავავის მოქმედებას მოგვაგონებს, სხვები – გამჭოლ ცივ ან ცხელ ქარებს ემსგავსებიან; დროდადრო, ყოველგვარი ქარებისაგან დაცულობას ვგრძნობთ და მფრინავ ღრუბლებს, ჩვენი საფარიდან შევცქერით. ეს გვაიმედებს, რადგან ქარი ძლიერია, მაგრამ ვერ გვწვდება, ჩაიქროლებს და გადაივლის ძლიერი ქარი. ჩვენ ასეთ შემთხვევაში, როგორც ატმოსფეროში მოძრავი ჩვენი აზრების თავისუფალი დამკვირვებლები საკუთარ თავს ისე შევიგრძნობთ; მოძრავი აზრები ჩვენ არ გვერჩიან. ეს შეგრძნები მათ ეუფლება ვინც მოახლოვებულ, ღვთებრივი მარცვლებით გაჯერებული, მადლის ძალას შეიგრძნობს. დანარჩენები იმ პროფანებს ემსგავსებიან, რომლებიც საგამოფენო დარბაზში ან მუზეუმში იმყოფებიან და ვერ გაუგიათ, რომელი ნაწარმოები რა შინაარსის მატარებელია. ხშირად ისინი ყველაზე უვარგისს ირჩევან.
„ჩვენი ბრძოლა უფროსობის, ძალაუფლების, ამ საუკუნის ბნელეთის მმართველების და ამქვეყნიური ბოროტი სულების წინააღმდეგაა მიმართული“ (შეად. „რამეთუ არა არს ბრძოლაჲ ჩუენი სისხლითა მიმართ და ჴორცითა, არამედ მთავრობათა მიმართ და ჴელმწიფებათა, სოფლის მპყრობელთა მიმართ ბნელისა ამის საწუთროჲსათა, სულთა მიმართ უკეთურებისათა, რომელნი არიან ცასა ქუეშე“ (ეფეს. 6:12)). ცის ქვეშეთის ყველა ეს ბოროტი ძალა უტევს და თავს ესხმის აღსარებით მოლბობილ გულებს და არ ასვენებს ღმერთზე მოფიქრალთ. ეს ბოროტი სულები ჩვენში შემოდიან და იქ ისე მოქმედებენ, რომ მტრის მიერ ჩვენში შემოტანილი გრძნობა და აზრი ჩვენი გვგონია. დაცემის შემდეგ მართლაც არის ჩვენში დემონურთან შეხამებული შეგრძნებები. აღსარებას კი ისეთი ძალა აქვს, რომ ჩვენ სულს ხანდახან ამქვეყნიურობიდან გონებრივ უსასრულობაში გადაანაცვლებს, „იქ“ საკუთარ სიშიშვლესთან და სიწრფელესთან მარტო ვრჩებით და ჩვენი დაცემისა და ღმერთის მარადიულობის შესახებ ნამდვილ ცოდნას უსიტყვოდ ვიღებთ.
ქრისტიანული ეკლესიის ყოფილ მდევნელს და მორწმუნეთა მკვლელობების მონაწილე პავლეს რა თქმა უნდა ბევრი ჰქონდა აღსარებაში მოსაგონარი. მიმაჩნია, რომ არ იქნება უპასუხისმგებლობა თუ ვიტყვი, რომ ფარისევლობიდან მისი გასვლის ან ექსტაზის წყაროს სასოწარკვეთილი აღსარება წარმოადგენდა. ამ მოვლენის შესახებ მოციქული თავად ასე წერს: „ვიცი კაცი ქრისტეს მიერ უწინარეს ათოთხმეტისა წლისა, გინა თუ ჴორცითა, არა ვიცი, გინა თუ თჳნიერ ჴორცთასა, არა ვიცი, ღმერთმან იცის, აღიტაცა ესევითარი კაცი ვიდრე მესამედ ცადმდე. და ვიცი ესევითარი კაცი, გინა თუ ჴორცითა გინა თუ გარეშე ჴორცთასა, არა ვიცი, ღმერთმან იცის, რამეთუ მიიტაცა სამოთხედ და ესმნეს უთქუმელნი სიტყუანი, რომელ არა ჯერ-არიან კაცთა სიტყუად“ (2 კორ. 12:2-4[15]). რომაელთა მიმართ წერილში კი ვკითხულობთ: „ვინ განმაშორნეს ჩუენ სიყუარულსა მას ქრისტესსა: ჭირმან ანუ იწროებამან, დევნამან ანუ სიყმილმან, შიშლოებამან ანუ ურვამან ანუ მახვილმან? ვითარცა წერილ არს: რამეთუ შენთჳს მოვწყდებით ჩუენ მარადღე და შევირაცხებით ჩუენ, ვითარცა ცხოვარნი კლვადნი. არამედ ამას ყოველსა ზედა ვსძლევთ ჩუენ მის მიერ, რომელმანცა-იგი შემიყუარნა ჩუენ, რამეთუ მრწამს მე, ვითარმედ არცა სიკუდილმან, არცა ცხორებამან, არცა ანგელოზთა, არცა მთავრობათა, არცა ძალთა, არცა ამან სოფელმან, არცა მან სოფელმან, არცა სიმაღლეთა, არცა სიღრმეთა, არცა სხუამან დაბადებულმან შემიძლოს ჩუენ განყენებად სიყუარულსა ღმრთისასა, რომელ არს ქრისტე იესუჲს მიერ უფლისა ჩუენისა“ (რომ. 8:35-39[16]).
ძნელი არ უნდა იყოს იმის მიხვედრა, რომ მოციქული პავლე ისეთი საცდურების ცეცხლში იყო გახვეული, რამაც მოზღვავებული განცდები სიტყვებში გამოავლენინა. წიგნში, რომელიც ბერდიდ სილუანეს მივუძღვენი, შევეცადე გამეთვალისწინებინა თანამედროვე ასკეტების გამოცდილება და დიდი მოციქულის სიტყვებში(რომ. 8:35-39), გარკვეული სიცხადე შემეტანა:.
„მოსაგრეს, ღმერთისადმი სიყვარული, განსჯა-განკითხვის გამო უნელდება… განსჯის პროცესში, როდესაც მას არ შეუძლია დაიტიოს ან მიიღოს ქრისტეს მიერ შემოთავაზებული სულიერების კანონი, უგუნურება ჯაბნის და კანონი სიცოფედ ეჩვენება“ (შეად. 1 კორ. 2:14[17]), ხოლო ისეთ დროს, როდესაც ღმერთისგან მიტოვებულობის შეგრძნება ეუფლება, ადამიანს პროტესტის ეს გრძნობა განუზომლად უძლიერდება…
მოსაგრეს ღმერთისადმი სიყვარულს, ხან სისხლსავსე ცხოვრების სურვილი, ხან სიკვდილის შიში, ხან ტკბობის ნდომა, ხან ავადმყოფობა, ხან შიმშილი ან დევნა და ხან კიდევ რაიმე სხვა გასაჭირი, უნელებს; არის შემთხვევები, როდესაც ადამიანს ღმერთის მიმართ ეს უარყოფითი გრძნობა რაღაც დიდი მიღწევის ან ახალი დიდი შესაძლებლობების გაჩენის; ან ანგელოზის, ან რომელიმე სხვა ზეციური არსების ხილვის, ან კიდევ, საშინელი ბნელი ძალებისგან მიყენებული ძალადობისა და ტკივილის შემდეგ ეუფლება.
დიდი დამაჯერებლობით უნდა ითქვას, რომ ღვთაებრივი მარადიულობის ძიების გზაზე ქრისტიანი ყოველგვარი სახის ვნებას და საცდურს გადაეყრება, რის შემდეგაც… „მისათვის ყველა ადამიანურ გზას ნათელი ეფინება, ხოლო მისი პიროვნული გზა ყველასათვის დაფარული რჩება“ (შედ. 1 კორ. 2:15-16[18]).
ვიცი, რომ მე არარაობა ვარ. მაგრამ ჩემი არარაობის მიუხედავად, ჩემ ტკივილსა და ტანჯვას უმნშვნელოდ არ მივიჩნევ. უფალმა, რომელმაც ჩვენ მცნება მოგვცა: „ეკრძალენით, ნუუკუე ვინმე შეურაცხ-ჰყოთ ერთი მცირეთა ამათგანი. გეტყჳ თქუენ, რამეთუ ანგელოზნი მათნი ცათა შინა მარადის ხედვენ პირსა მამისა ჩემისასა, რომელ არს ცათა შინა“ (მათ. 18:10[19]), არ შეხედა ჩემს განმკითხველობას, „უფალმან ისმინა ჩემი და ყოველთა ჭირთაგან მიჴსნა მე“ (ფსალმ. 33:7). ჩემს უგუნურ ლოცვებში მე მოურიდებლობას და უტიფრობასაც კი ვიჩენდი, მაგრამ ის მშვიდად მპასუხობდა და ჩემი კადნიერების გამო არ მამცირებდა. ლოცვაში მე პასუხს ველოდი და ამავე დროს არ მყოფნიდა გაბედულება მისი იმედით მეცხოვრა. ჩემი უიმედობის მიუხედავად – ის მოვიდა. სრულიად მოულოდნელი იყო ჩემთვის ის, თუ როგორ გამომეცხადა უფალი. მტრებმა უკან დაიხიეს. მან ჩემს მტრებზეც გაიმარჯვა და ჩემზეც. უცნაურია: პირველად შევიგრძენი გამოუთქმელი სიხარული იმის გამო, რომ მე მარცხი განვიცადე.
არქიმანდრიტი სოფრონ სახაროვი
თარგმნა: როლანდ-რომილე ჩხეიძემ
თავი V – „კურთხევაა იცოდე გზა“ (III ნაწილი)
თავი VIII – «შეჯამებული სულიერი ცხოვრება»
თავი IX – «სულიერი თავისუფლების შესახებ»
თავი X – «შთაგონების შესახებ»
თავი XI – «დამაშვრალობისა და ღვთისაგან მიტოვების შეგრძნების შესახებ»
თავი XII – «თვითსიძულვილამდე სიყვარულის შესახებ»
თავი XIII – «უქმნელი ნათლის შესახებ»
თავი XIV – «პიროვნული საწყისები ღვთაებრივ მყოფობასა და ადამიანურ ყოფნაში»
თავი XV – «ლიტურგიული ლოცვა»
თავი XVI – «ლიტურგიული ენა»
თავი XVII – «გეთსიმანიის ლოცვა»
თავი XVIII – «ლოცვა, რომელშიც ღმერთი-ჭეშმარიტება ვლინდება»