აღდგომა რომ არ არსებობდეს, ყველა საეკლესიო დღესასწაული აზრს დაკარგავდა. ქრისტე მკვდრეთით რომ არ აღმდგარიყო, ყველა სახარებისეული ამბავი მხოლოდ ისტორიულ კონტექსტში შეიძლებოდა განხილულიყო, მას ზნეობრივი და კულტურულის გარდა, სხვა მნიშვნელობა არ ექნებოდა. ჩვენ ვამბობთ, რომ ყველა ქრისტიანული დღესასწაული მარადისობას განეკუთვნება, რამეთუ მას სულიერად პასექი (აღდგომა) აღავსებს. მარადისობა ჩვენს დროში მყოფობს და ჩვენც ამ დღესასწაულის რეალური თანამონაწილენი ვართ.
იგივე ითქმის ლიტურგიაზე, რომელიც ყველა სხვა ღვთისმსახურებას აღემატება. ლიტურგია რომ არ არსებობდეს, ნებისმიერი სხვა მსახურება აზრს დაკარგავდა, რამეთუ ლიტურგიის გარეშე ეკლესია არ არსებობს. ამიტომ, ევქარისტიაზე (ბერძ:«ευχαριστία» — მადლიერება) საუბრისას ეკლესიაზე, მის არსზე ვისაუბრებთ, რადგან ევქარისტია და ეკლესია მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ერთმანეთთან.
* * *
ნათლობის დროს, არა აქვს მნიშვნელობა როდის ვინათლებით, სიყრმის ასაკში თუ ზრდასრულობისას, ღვთისმსახური გვეკითხება ჩვენ ან ჩვენს მიმრქმელებს: «შეუდგები ქრისტესა»? პასუხი ასეთია: «შევუდგები ქრისტეს და მწამს იგი, ვითარცა მეუფე და ღმერთი». ჩვენ აღთქმას ვდებთ, რომ უფლის მსახურნი ვიქნებით. ამის შემდეგ რწმენის სიმბოლო იკითხება. აქ გვხვდება ასეთი სიტყვები: «მრწამს ერთი წმიდა კათოლიკე და სამოციქულო ეკლესია». უნდა გავაცნობიეროთ, რომ უფლისადმი რწმენასთან ერთად ჩვენ ეკლესიისადმი რწმენასაც ვაღიარებთ. აღსანიშნავია, რომ ეკლესიისადმი რწმენა არც ერთ სხვა რელიგიურ სისტემაში არ არსებობს.
ეკლესია ადამიანთა ერთობაა, რომელთაც ერთი რწმენა და წესჩვეულება აერთიანებს. თუმცა იგივე ითქმის ყველა სხვა რელიგიურ გაერთიანებათა შესახებ, მაგ: «ისლამსა და იუდაიზმზეც». შესაძლოა ასეთ გაერთიანებებს ეკუთვნოდე, მის წეს-ჩვეულებებს აღასრულებდე, მაგრამ ამ ერთობებისადმი «რწმენა» შეუძლებელია. არც ერთი მათგანი არ წარმოადგენს იმას, რასაც ეკლესია წარმოადგენს ქრისტიანებისთვის.
რას ნიშნავს გწამდეს ეკლესია? ჩვენ აღთქმას არ ვდებთ, რომ კვირაობით და დღესასწაულებზე ლიტურგიას დავესწრებით, მარხვას დავიცავთ, ვიტყვით აღსარებას და ვეზიარებით. ქრისტიანისთვის ეკლესია არ გახლავთ მხოლოდ ის ადგილი, სადაც მას უფალთან ურთიერთობის საშუალება ეძლევა – ურთიერთობა სახლში, მეტროში და ტყეშიც, ნებისმიერ ადგილას და ნებისმიერ დროს არის შესაძლებელი. ეკლესიისადმი რწმენა ნიშნავს აღიარო, რომ იგი ქრისტეს სხეულია და ჩვენ მის ნაწილებს წარმოვადგენთ. პავლე მოციქული ამბობს: ,,როგორც ერთია სხეული, მაგრამ მრავალი ასო აქვს, და ყოველი ასო ერთი და იმავე სხეულისა თუმცა მრავალია, მაინც ერთ სხეულს ქმნის, ასევეა ქრისტე. რამეთუ ჩვენ ყველამ ერთი სულით ნათელ-ვიღეთ ერთ სხეულად“ (Iკორ. 12, 12-13) და დასძენს: ,,თქვენ ერთად ქრისტეს სხეული ხართ, ხოლო ცალ-ცალკე მისი ნაწილები“ (Iკორ.12,12-27).
სხეულის მოკვეთილ ნაწილს დამოუკიდებლად არსებობა არ ძალუძს. როდესაც ცოცხალ ორგანიზმზეა საუბარი, ერთი განუყოფელი სხეული იგულისხმება, რომელშიც ღვთაებრივი და ადამიანურია გაერთიანებული. ეკლესია ადამიანთა საიდუმლო ერთობაა, სადაც ღმერთისა და ადამიანის თანამყოფობა ხორციელდება, სადაც ერთი მთლიანი ღმერთკაცობრივი სხეული იშვება. ჩვენ ეკლესიაში მოვდივართ, რათა მისი ბუნებრივი შემადგენელი ნაწილი გავხდეთ. აქ ქრისტეს თანაარსნი ვხდებით, რამეთუ მის სხეულს წარმოვადგენთ, ქრისტე კი ამ სხეულის თავია. როგორც ახლადშერაცხილი სერბი წმინდანი, დიდი ღვთისმეტყველი იუსტინე პოპოვიჩი ამბობს: ,,ეკლესია ღმერთკაცი იესო ქრისტეა, ეკლესია ვართ ჩვენ ქრისტესთან ერთად“.
ცხადია, ადამიანის ეკლესიაში სიარული, გარეგნული წესების შესრულება და დოგმატების ცოდნა საკმარისი არ არის. საუბარია ცხოვრებისეულ გზაზე, რომელსაც მართლმადიდებლები რწმენას უწოდებენ. მაცხოვარი ბრძანებს: ,,მე ვარ გზა, მე ვარ ჭეშმარიტება და ცხოვრება“ (იოანე 14.6) ეკლესიაზეც იგივე ითქმის – «ეკლესია არის გზა, ეკლესია არის ჭეშმარიტება, ეკლესია ადამიანის რწმენით ცხოვრებაა» – ეს არის ქრისტიანობის აზრი.
ის, რომ ღმერთი არსებობს, იგი პიროვნებაა, სამყაროს შემოქმედი, რომ ღმერთსა და ადამიანს შორის ურთიერთობა არსებობს, არსებობს წესები, რომლებიც უნდა დავიცვათ, რათა სიკვდილის შემდეგ ღირსეული მისაგებელი მოგვეგოს, დამახასიათებელია ნებისმიერი რელიგიური თვალსაზ- რისისთვის, მათ შორის ყველაზე პრიმიტიულისთვისაც კი. სულ სხვაა ქრისტიანული სარწმუნოების ჭეშმარიტი არსი. ჩვენი სასოება ცხონებაა, მარადიული ცხოვრება ღმერთთან, მასთან შეერთება და განღმრთობა – «როდესაც თავად ადამიანი ხდება ღმერთი». ამაშია ქრისტიანული სარწმუნოების ჭეშმარიტი არსი, თუ არ მივმართავთ რთულ საღვთისმეტყველო განსაზღვრებებს.
ეკლესია ჩვენ საღმრთო ბუნებასთან თანაზიარს გვხდის. პეტრე მოციქული ამბობს: ,,ვინც თავისი საღმრთო ძალა მოგვანიჭა ჩვენ ცხოვრებისა და ღვთისმსახურებისათვის, ვინც მისი შემეცნების გზით მოგვიწოდა თავისი დიდებისა და სათნოების მიმართ, რომელთაგან დიდნი დაპატიოსანნი აღთქმანი მოგვანიჭა, რათა გავხდეთ საღმრთო ბუნების თანაზიარნი“ (2 პეტრე 1, 3). ეს სიტყვები ხშირად ჩვენი ყურადღების მიღმა რჩება, მოციქულთა ეპისტოლეების დედააზრი კი ის არის, რომ ჩვენ «საღმრთო ბუნების თანაზიარნი უნდა გავხდეთ». ამის შესახებ ამბობს წმ. სერაფიმე საროველიც: ,,მოიხვეჭეთ მადლი სულისა წმიდისა“ . ქრისტიანული ცხოვრების აზრი სულიწმიდით აღვსებაა, ღმერთთან თანაზიარებაა, მასთან შეერთებაა, მხოლოდ ამ შემთხვევაში აქვს აზრი ადამიანის ამქვეყნიურ ცხოვრებას, მხოლოდ ამ შემთხვევაში შესაძლოა ითქვას, რომ სულიერი ცხოვრებით ვცხოვრობთ.
ეკლესიის გარეშე ადამიანს ღმერთთან მიახლება არ ძალუძს, ამისთვის დააარსა ქრისტემ ეკლესია, რომლის წყალობითაც ადამიანი ღვთის შეცნობისა და მასთან ზიარების მადლს იღებს. მაგრამ ისიც უნდა ითქვას, რომ ადამიანისთვის ღვთის სრული შეცნობა შეუძლებელია, ღმერთი უსასრულოა და მარადიული, ადამიანი კი თავისი ბუნებით ქმნილია. ჩვენი ღმერთთან მიახლება მის არსს არ ეხება, მას ადამიანი ვერასოდეს ეზიარება, აქ «საღმრთო ენერგიებთან», მის «საღმრთო ბუნებასთან» ზიარებაზეა საუბარი. ღმერთი სრული ადამიანი გახდა, ადამიანი კი მადლით ღვთის შვილი ხდება. მადლი მას ღმერთკაცად შეიქმს. ადამიანი ღმერთკაცი მხოლოდ ეკლესიის წიაღში შეიძლება გახდეს – აქ ღმერთი თავის სისხლსა და ხორცს გვაზიარებს. ჩვენ ეს უდიდესი საიდუმლოს ძალით გვეძლევა, ჩვენი ეკლესიაში ყოფნით, რამეთუ უფალმა ბრძანა: ,,ვისაც სწყურია, მოვიდეს ჩემთან და სვას“ (იოანე 7,37).